Miejscowość Desná w czeskich Jizerskich horach z
racji tego, że jest już nieco oddalona od blisko położonego od granicy z Polską
Harrachova, nie jest już tak masowo odwiedzana przez polskich turystów. Jedynie
turyści z rozszerzoną świadomością słysząc nazwę Desná, kojarzą ją z wielką
tragedią z 18.09.1916r, kiedy to w wyniku bardzo obfitych opadów deszczu,
doszło do katastrofalnej w skutkach powodzi, która nawiedziła tą miejscowość i
podczas, której utopiły się 62 osoby, a spora kubatura miejscowości uległa
kataklizmowi zamieniając się w ruiny.
 |
| Desná. |
Tragiczna w skutkach powódź była pokłosiem
wcześniejszych powodzi z 1897r, które wystąpiły również w tym roku po śląskiej
stronie Sudetów czyniąc katastrofalne spustoszenia. Po tym lokalnym górskim potopie,
uznano wówczas, że należy odpowiednio zabezpieczyć się przed kolejnymi takimi
powodziami inżynierowie i budowniczy zaczęli wznosić tamy w wielu miejscach Śląska
i Czech.
 |
| Vodní nádrž
Souš na Černéj Desné widok w kierunku szczytu Jizery. |
Po polskiej stronie były to np. założenia na Bobrze,
Kwisie czy Łomnicy, natomiast po stronie czeskiej wzniesiono na rzece Bilá
Desná (6 km nad Desną), w okresie 1912-1915, według projektu Wilhelma Plenkera zaporę
ziemną o wysokości 17, 5 m, długości 172 m i szerokości 54 m u podstawy, która
miała pomieścić 400 000 metrów sześciennych wody.
 |
| Desná w czasie jesiennego deszczu. |
Do opisywanej wyżej katastrofy z dnia 18 września
1916 doszło przede wszystkim z powodu olbrzymiego naporu wody na tamę, która miała
wady konstrukcyjne (zły projekt i oszczędności w doborze materiału). Podczas potężnej
ulewy wody przegrodzone tamą rzeki Bilá Desná zniszczyły tamę i runęły w dół niszcząc
Desnę tj.: wszystkie fabryki, 33 domy, uszkadzając kolejne 69 domów. Zginęło 62
mieszkańców, a ponad 300 straciło domy wraz z dobytkiem.
 |
| Historyczne miejsce przerwania tamy na Białej Desnie. |
 |
| Tablica pamiątkowa w Desnie. |
Trauma była na tyle dotkliwa, że stale pamięta się o
niej w Desnie, aż do dnia dzisiejszego. Karel Podhajský odpowiedzialny za
nadzór budowlany niepełnowartościowej tamy załamał się psychicznie po tym, co nastąpiło
i popełnił samobójstwo. - Zapory mimo zagrożenia powodzią w tym miejscu już nie
odbudowano, natomiast betonową wieżę zasuw i resztki samej tamy w postaci technologicznych
artefaktów zachowały się do dziś.
Desna od 1968r już, jako miasto podniosła się z
upływem lat ze zniszczeń i oprócz przemysłu (fabryki porcelany, szkła,
szlifiernie, tartaki itd.) położyła nacisk na walory klimatyczno-turystyczne,
stając się również jednym z punktów wyjściowych w czeskie Góry Izerskie.
Rzeczki, a raczej bystre potoki górskie, kiedyś przekleństwo,
stały się dla Czechów i nie tylko atrakcjami turystycznymi, które zasługują ze
względu na walory przyrodnicze (piękne wodospady, progi wodne i doliny) na zapoznanie
się z pięknem tutejszej okolicy.
 |
| Černá Desná. |
 |
| Tablica obszaru chronionego. |
Na wycieczkę z Desny o charakterze górskiego spaceru wybieramy się wedrując przez głeboko wciętą dolinę Czarnej Desny (obecnie pamiątka przyrody), do góry w kierunku zbiornika wodnego Souš .
Opuszczając miasto wchodzimy w ostro wciętą dolinę pomiędzy
szczytami Dlouhy kopec (788m n.p.m.), a znajdującym się po drugiej stronie
szczytem Novina (796m n.p.m.), za którym, to swe wody toczy Bila Desna, na
której mamy też wodospadziki.
Černá Desná zachwyca swym przebiegiem przede
wszystkim w okresach przy większych stanach wody, mamy tu, bowiem cały ciąg pięknych
bystrzyn, progów wodnych i wodospadów. Wędrując od dołu są to wodospad: Plotnový, Dlouhý vodopád, Bukovy vodopád, Hrncový
vodpád…
 |
| Černá Desná. |
Na tym odcinku rzeka Černá
Desná nadaje się do uprawiania sudeckiego canyoningu. - Wszystkie wodospady, są dostępne przy pomocy zjazdów na linach, które
osobiście musimy zainstalować przy znajdujących się tu stałych punktach
zjazdowo-asekuracyjnych.
Podczas canyoningu należy zachować
szczególną ostrożność, gdyż w wodach strumienia zalega sporo pokrytych mchem i
rozmaitymi nalotami kamieni, na których bardzo łatwo o utratę stabilności i
upadek. - Czarną Desnę pokonujemy metodą canyoningu oczywiście w orientacji od
góry do dołu w odpowiednim wyposażeniu (sprzęt alpinistyczny, pianka i obuwie
do canyoningu).
 |
| Černá Desná. |
W górnym fragmencie rzeka
pozwala nam na rozgrzanie stawów i mięśni oraz na złapanie technicznej
koordynacji, która w każdym korycie jest jednak nieco inna. Po złapaniu balansu i
wstępnym wyczuciu rzeki pojawiają się pierwsze małe wodospadziki, a raczej
progi wodne o wysokości 2/3 metrów.
 |
| Černá Desná .zjeżdżalnia w kształcie litery „S” - Hrncový vodpád. |
Po przejściu kilkuset
metrów (ok. 250m), dochodzimy do tzw. zjeżdżalni w kształcie litery „S”.
Pochyłej płyty, na tyle jednak w dolnej partii niebezpiecznej, że nie można jej
pokonać ślizgiem bez asekuracji. – Na końcu przeszkody docieramy do 3 metrowej
kaskady Hrncový vodpád (Pot). – Nazwa od znajdującego się w pobliżu głazu w
kształcie doniczki.
 |
| Bukovy vodopád. |
Schodząc 10 metrów niżej
napotykamy urokliwy Bukovy vodopád wysoki na 3, 6 m, który pokonujemy rozważnie,
ponieważ w progu znajduje się wiele bloków skalnych, uniemożliwiających
swobodne zsuniecie do kotła pod wodospadem, który zresztą też jest usłany przy
dnie wieloma kanciastymi granitowymi głazami, uniemożliwiającymi skok z krawędzi
wodospadu do basenu pod wodospadem.
 |
| Płyta opadająca do Długiego Wodospadu. |
Od Bukowego wodospadu
podążamy przez ok. 50 metrów w dół przez ciąg wielu mniejszych kaskad, tworzących
się na litej skale i blokach przegradzających nurt rzeki. Po pokonaniu następnych 50
metrów docieramy do granitowej masywnej płyty o wysokości ok. 40 metrów, którą zjeżdżamy
za pomocą liny, do krawędzi DługiegoWodospadu.
 |
| Dlouhý vodopád. |
Dlouhý vodopád, ma
najwyższe nachylenie na wysokości 4 metrów, ale jego wysokość ze względu na kąt
nachylenia progu (płyta 40 m.), jest trudna do ustalenia. - Zazwyczaj przyjmuje
się, że próg liczy sobie 7 metrów. - W basenie znajdującym się
pod Długim wodospadem możemy troszkę popływać, a zimą nawet wypada tu pomorsować.
 |
| Wodospad Plotnový. |
Do ostatniej przeszkody w
postaci wodospadu dochodzimy po 100m. - Widzimy
najpierw 20- metrową płytę granitową, którą pokonujemy z pomocą liny, kolejno docieramy
do 4
- metrowego progu kaskady o nazwie Wodospad Plotnový, gdzie kończymy canyoning.
 |
| Wodospad Plotnový. |
Turyści konwencjonalni, po przejściu doliny Czarnej
Desny i obejrzeniu pięknych wodospadów, powinni koniecznie udać się w rejon
tamy na zbiorniku Souš. Jest, to miejsce bardzo interesujące ze względów
historycznych, krajobrazowych i turystycznych.
 |
| Vodní nádrž
Souš na Černéj Desné. |
Vodní nádrž
Souš na Černéj Desné, został zbudowany latach 1912-15, zatapiając
powierzchnię 86 ha.. – Proszę sobie wyobrazić, że inżynierowie po katastrofie na sąsiedniej Bilej
Desné w 1916, wypełnili ten zbiornik wodą dopiero w latach 1925-27, tak długo
trwały ekspertyzy.
 |
| Zapora na Vodní nádrž
Souš na Černéj Desné. |
Zapora na
zbiorniku Souš liczy sobie 364m dł., przy wysokości
21m., obecnie pełni rolę zbiornika retencyjnego wody pitnej dla miast i wsi w regionie Jablonec.
 |
| Vodní nádrž
Souš na Černéj Desné lata 60-te. |
 |
| Czarna Desna. |
Niegdyś był
to również zbiornik rekreacyjny, obecnie w pobliżu tamy trwają prace nad powiększeniem
parkingu dla turystów, którzy w sezonie wakacyjnym tłumnie odwiedzają te
miejsce, dostając się tu tzw. Soušską szosą, dzięki której samochody osobowe sezonowo
(od maja do października) mogą dotrzeć np. z Desny przez Smědavę, aż do Bílého
Potoku i Hejnic w Jizerskich horach.
/Jan Wieczorek/
Foto Jan Wieczorek i zdjęcia z internetu.
W ramach działalności
Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych
eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i
eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech
miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo
odkryte...
DZIKIE SUDETY
