Bílé kameny - Lužické hory

Bílé kameny.

                Góry Łużyckie (cz. Lužické hory), są w Sudetach najbardziej na zachód wysuniętą jednostką górska, ciągnącą się na przestrzeni około 30 km, od Jitravskiego sedla, gdzie stykają się z Ještědským hřbetem do styku z Czeskosaską Szwajcarią, czyli z Rudawami należącymi podobnie jak Sudety do Masywu Czeskiego. Znakomita większość poszczególnych grzbietów Gór Łużyckich znajduje się na terenie Republiki Czeskiej i tylko jedno pasmo Zittauer Gebirge (Góry Żytawskie) leży na terenie Niemiec.

Bílé kameny.

Z Polski najlepiej dotrzeć w czeskie Góry Łużyckie, będące od 1976r parkiem krajobrazowym CHKO „Lužické hory”, kierując się z Bogatyni na Hrádek nad Nisou, skąd na wstępie możemy udać się własnym środkiem komunikacji na parking do wsi Jítrava, w pobliżu, którego znajduje się pomnik przyrody „Bílé kameny” – Białe Kamienie.

Ještědsky hřbet ze szczytem Velky Vapenny (790m n.p.m.).

 

 Rosocha.

Naszą wycieczkę, a raczej spacer rozpoczynamy od stacji benzynowej położonej tuż przy ruchliwej drodze nr 13 /Liberec – Decin/, gdzie po przejściu zebry, po drugiej stronie drogi napotykamy rosochę (szlakowskaz), od której do rezerwatu mamy około 750 metrów.

Dojście w kierunku widocznych dobrze przy ścianie lasu skał prowadzi otwartym terenem, z którego możemy podziwiać zarówno widoki na Góry Łużyckie szczyt Wysokiej (545m n.p.m.) jak i też na Ještědsky hřbet ze szczytem Velky Vapenny (790m n.p.m.).

Bílé kameny.

Bílé kameny.

Rezerwat geologiczny „Bílé kameny” – Białe Kamienie (niem. Elefantensteine), to piękne zgrupowanie piaskowców stanowiących odosobniona samotna grupę słynącą z lśniącego bielą koloru skały i fantazyjnych kształtów piaskowca niekiedy nazywanymi zastępczo na zasadzie gry skojarzeń „Skałami Słoni” (zaokrąglone kształty przypominające masywne plecy pochylonych słoni).

Turysta podziwia na Białych Kamieniach jak w wyniku wietrzenia mniej odpornych warstw piaskowca ciosowego, ukształtowały się owalne lśniąco białe formy baszt, pomiędzy którymi znajdują się bramy, tunele skalne, wąwoziki i malutkie jaskinie.

Bílé kameny.

Bílé kameny.

Zbliżając się do tablic edukacyjnych ustawionych przy utworzonym w 1955r. rezerwacie „Bílé kameny” (o powierzchni 0,661 ha) zauważamy, iż formacja ta oprócz swej rozłożystości posiada również znaczną ekspozycję sięgającą niekiedy do 20 metrów wysokości. Znajdujący się tu szlak turystyczny oraz ścieżka edukacyjna pozwala na obejrzenie tego cuda przyrody ze wszystkich stron.

Bílé kameny.

Bílé kameny.

Przyglądając się bliżej fakturze górnokredowego piaskowca zauważamy jego cechy, to jest: kątowe ukośnie wyżłobione w trzeciorzędzie warstwy nachylone ukośnie z powodu ruchów tektonicznych w obrębie uskoku łużyckiego oraz formy erozji skały podlegającej stopniowemu szlifowaniu i poszerzaniu pęknięć, co szczególnie pięknie widoczne jest zarówno od dołu jak i w partiach szczytowych formacji. 

Bílé kameny.

Bílé kameny.

Bílé kameny.

Na Białych Kamieniach obserwujemy subtelne różnicę budowy piaskowca wynikające z mniejszej lub większej domieszki kaolinitu, który nadaje „Słoniowym Kamieniom” charakterystycznej śnieżnobiałej jasnej barwy. W warstwach niższych gdzie występuje mniej minerałów (kaolinitu) oglądamy warstwowanie skał, natomiast w partiach szczytowych skały są owalnie zaokrąglone przez czynniki atmosferyczne, co nadaje im specyficznego uroku.

Bílé kameny.

Wspinaczka na Białych Kamieniach jest zakazana, natomiast turyści zdobywają skałkę, o czym świadczą znajdujące się w piaskowcu stopnie chyba na wpół „legalnie”, aby móc podziwiać roztaczający się z góry przepiękny widok.

 

Bílé kameny.

Bílé kameny.

W orientacji powrotnej turyści mogą powrócić do miejsca parkingowego lub też powędrować od skałek dalej przez, Vysoką (545m n.p.m.), Ostry Vrch (507m n.p.m.) do Horniego sedla, w pobliżu tej przełęczy ujrzeć kolejne formacje piaskowcowe nadające się już do uprawiania wspinaczki (Horni skaly, Krkavci skaly) i na koniec wrócić do Jitravy leśno-polną nieznakowaną drogą u podnóża Ostrego Vrchu i Vysokiej, ta opcja wycieczki zajmie wówczas kilka godzin.  

 /Jan Wieczorek/

Foto: Jan Wieczorek

Kliknij i obejrzyj film

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com

Z Jeziora Pilchowickiego na Dziki Wąwóz

 Dziki Wodospad.

    

    Z punktu widzenia geologicznego limes Gór Kaczawskich z Pogórzem Izerskim stanowi interesujący temat na odbycie ciekawej poglądowej wycieczki prowadzącej od popularnego Jeziora Pilichowickiego w kierunku Pokrzywnika i Maciejowca, malowniczych wsi znajdujących się w obrębie Wzgórz Radomickich i Wzniesień Radoniowskich.

 Jezioro Pilchowickie w tle Karkonosze.

Rozległy obszar Pogórza Izerskiego ma charakter krainy przejściowej, rozciągającej się od Gór Izerskich do Niziny Śląskiej w miejscu gdzie styka się on z Doliną Bobru znajdują się strefy kontaktu dwóch geologicznych światów: metamorfiku izerskiego i struktury kaczawskiej.

 Dziki Wąwóz skały.

Niewidoczna dla laika granica odzwierciedla się przede wszystkim w ukształtowaniu rzeźby terenu. Turysta ma możliwość przejść tutaj przez uskok śródsudecki i zapoznać się z rozmaitymi rodzajami skał, które tworzą krainę bogatą w niespodzianki.

 Jezioro Pilchowickie,zapora i elektrownia.

Wycieczkę na Dziki Wąwóz rozpoczynamy przy zaporze na sztucznym Jeziorze Pilichowickim, gdzie znajduje się parking i mała gastronomia. W tym miejscu naszą uwagę najbardziej absorbuje wzniesiona na rzece Bóbr w latach 1902-1912 kamienna zapora i położona poniżej elektrownia oraz widok na długie na 7km Jezioro Pilchowickie o powierzchni 240ha.

 Jezioro Pilchowickie.

Wokół tego malowniczego zbiornika znajdują się tereny spacerowe i miejsca wypożyczalni sprzętu wodnego np. przystań wodna przy stacji kolejowej Pilchowice – Zapora. 

 Kamieniołom bazaltu na Zamkowej.

Zanim zaczniemy wędrówkę szlakiem zielonym zwróćmy uwagę, że przy zaporze oglądamy skałki metamorficzne ortognejsy, natomiast na tej samej górze Zamkowej (321m n.p.m.) zaliczanej jeszcze do Małego Grzbietu Gór Kaczawskich znajduje się kamieniołom bazaltu (dojście nieznakowaną drogą od parkingu w górę) z odsłonięciem dawnego komina wulkanicznego, przy czym skały bazaltowe, gdy się im bliżej przyjrzeć na tym stanowisku są jakby podziurawione lub też wypełnione zwietrzałym oliwninem (bomby oliwinowe); w murkach oporowych tuż przy wejściu do kamieniołomu wykorzystano charakterystyczne geometryczne bazaltowe słupy, szczególnie dobrze widoczne wczesną wiosną, gdy nie ma bujnej wegetacji roślinnej.

 Maciejowicki Potok.

W opcji nierozszerzonej szlakiem zielonym schodzimy od zapory do rzeki Bóbr i wzdłuż jego koryta, brzegiem idziemy spacerem do wylotu Dzikiego Wąwozu. Po wykonaniu nagłego skrętu w lewo, podążamy najpierw po wyrównanym terenie, a następnie pod górę tym razem wzdłuż koryta Maciejowickiego Potoku, który to ciek wodny rozdziela Wzgórza Radomickie od Wzniesień Radoniowskich. 

Maciejowicki Potok.

Nazwa Dziki Wąwóz jest adekwatna dla tego fragmentu biegu Maciejowickiego Potoku, oglądamy tu, bowiem przełom strumienia, z głęboko wciętą w stoki Zakmowej Góry i Brożyny doliną. Jednokilometrowy Dziki Wąwóz zachwyca o każdej porze roku, jednakże latem możemy odpocząć tutaj od upału i poczuć się jak w prastarej puszczy. 

 Dziki Wąwóz  - Dziki Wodspad.

Najpiękniejsze miejsce Dzikiego Wąwozu znajduje się w jego środkowej części, oglądamy tutaj małą kaskadę w postaci kilkumetrowego Dzikiego Wodospadu. Maciejowicki Potok przebija się tutaj przez próg skalny stanowiący granicę metamorfiku izerskiego ze struktura kaczawską. 

 Dziki Wąwóz skały.

 Park w Maciejowcu.

Przy wodospadzie wznoszą się okazałe skałki zbudowane z gnejsów słojowo-oczkowych i gruboziarnistych granitów, skały porośnięte są bujną roślinnością, porostami i mchami.

Ścieżka prowadząca przez Dziki Wąwóz po rewitalizacji zapewnia komfort wędrowania i daje też wgląd, w jaki sposób musiało wyglądać te miejsce w okresie niemieckim, kiedy to obszar ten wchodził w skład większego założenia parkowego pałacu w Maciejowcu z pierwszej połowy XIXw. Wydaje się zasadnym odtworzenie romantycznej aury tego miejsca dającego możliwość swobodnego spacerowania w niebagatelnej przestrzeni przyrodniczo-kulturowej.

 Dziki Wodospad i  po lewej wlot do jaskini Dzika Grota.

 

 Jaskinia Dzika Grota.

We wszelkich ogólnych informacjach na temat tego obszaru nie ma jednak danych na temat kolejnej atrakcji, jaka się tu znajduje i mimo tego, że w opisach geomorfologicznych Dziki Wodospad jest jednym z punktów na Geostradzie Sudeckiej, udzielane są jedynie informacje dotyczące granicy struktur i rodzaju skał tu występujących, jak wynika z odwiertów w skałach przy Dzikim Wodospadzie, geolodzy na zewnątrz wykonali analizę m.in. skał diabazowych, dziwi, więc fakt, że przez te wszystkie lata nie zwrócono uwagi na podążające w głąb skał szczeliny i nie przeprowadzono badań dotyczących tutejszych jaskiń pseudokrasowych. 

 Uliczka w Dzikim Wąwozie.

Obiektem znanym (choć nie opisanym) jest oczywiście ogromna szczelina (ok. 16 m długości), pod którą przechodzą czasami turyści, natomiast oprócz tego obiektu w skałach przy Dzikim Wodospadzie znajdują się dwie jaskinie szczelinowe, w tym jedna o wręcz podręcznikowym dla poznania natury tego miejsca przebiegu podążającej wzdłuż linii uskoku zasklepiona w spągu żyłą skały diabazowej.

 Jaskinia Dzika Grota

 Jaskinia "Dzika Grota".

Jaskinia „Dzika Grota” (propozycja nazwy autora pomiarów i eksploracji obiektu) ma ok. 28 metrów długości (pomiar taśmą mierniczą), jej wlot znajduje się tuż przy kaskadzie Dzikiego Wodospadu, kilka metrów po jego lewej stronie.

 Jaskinia "Dzika Grota".

Otwór jaskini o wymiarach 258cm szerokości i 280cm wysokości prowadzi do wstępnie małej grotki, zapewne znanej od zawsze, natomiast dalej jaskinia przechodzi w obiekt o charakterze typowo szczelinowym, gdzie pękniecie na linii uskoku wznosi się stromo do góry (konieczność wspinaczki) i podąża kominem ku głównemu wyjściu na górze skały.

 Jaskinia Dzika Grota odcinek szczelinowy.

Dzika Grota ma charakter jaskini złożonej szczelinowo-zawaliskowej posiada kilka otworów wejściowych ulokowanych w górnej części, spąg w dolnej części stanowi błoto i frakcje żwiru z Maciejowickiego Potoku, wyżej zaś jest to żyła diabazu o długim przebiegu.     

 Jaskinia "Dzika Szczelina".

Druga z jaskiń szczelinowych „Dzika Szczelina” nie narzuca się już tak łatwo do eksploracji jak „Dzika Grota”, choć także posiada kilka wejść, są one jednak na tyle trudne, iż jedynie osoby mające doświadczenie w chodzeniu po jaskiniach szczelinowych mogą pokusić się o przejście całości tej dwupoziomowej jaskini, o łącznej długości dostępnej dla człowieka około 24m (pomiar taśmą). Najłatwiejsze wejście do „Dzikiej Szczeliny” prowadzi od tyłu skały znajdującej się przy widocznym skalnym tunelu  przez ciasną szczelinę.

 Dziki Wąwóz skały z jaskiniami.

 Schronisko podskalne.

Z mniejszych obiektów jaskiniowych namierzono jedno schronisko podskalne oraz niszę podskalną. Wspomniany tunel, korytarz w skale widoczny z drogi, jest także w części obiektem jaskiniowym, gdyż na przestrzeni ok. 6m, jest nakryty skalnym stropem, co tym samym powoduje, że jest to korytarz ze schroniskiem podskalnym proponowana nazwa dla tego obiektu „Uliczka w Dzikim Wąwozie”. Jaskinie Dzikiego Wąwozu wzbogacają tym samym ofertę dla grotołazów na obszarze Pogórza Izerskiego, gdzie dotąd notowano jedynie jaskinie w Płóczkach Dolnych.  

Kliknij na link o jaskiniach w Dzikim Wąwozie.  

 Staw u wlotu do Dzikiego Wąwozu.

Po obejrzeniu wodospadu i wstępnej partii Dzikiej Groty (bezpiecznej dla turystów) podążamy w górę Dzikiego Wąwozu mijamy po drodze staw i dochodzimy do żółtego szlaku prowadzącego z Lubomierza do Jeleniej Góry.

 Maciejowiec renesansowy dwór.

 Maciejowiec pałac.

 Maciejowiec kaplica.

Kierując się w prawo dochodzimy drogą asfaltową do zabudowań Maciejowca, dalej od skrzyżowania kierujemy się przez chwilę drogą na Pilchowice ku Zamkowej Górze gdzie znajduje się dawne założenie parkowe z neoklasycystycznym pałacem z lat 1834-38, kaplicą mszalną, mauzoleum i ogromnym ogrodem z interesującymi okazami drzew.  - Szczególnie interesującym zabytkiem Maciejowca jest obecnie remontowany renesansowy dwór z lat 1627-32. 

/Jan Wieczorek/

Foto: Jan Wieczorek 

Bibliografia: Marek Staffa - "Słownik geografii turystycznej Sudetów" (T.2), Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy - "Geostrada Sudecka".  

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com