Szczeliniec Wielki

Szczeliniec Wielki - Skała "Wielbłąd"

    Góry Stołowe położone są w Sudetach Środkowych na płn.- zach. Ziemi Kłodzkiej, przy granicy polsko-czeskiej. Od 1993 roku na ich terenie wyznaczono Park Narodowy, w celu ochrony przyrody nieożywionej.

W rejon Szczelińca zwanego też Wielką Hejszowiną, najlepiej jest udać się od strony miasta Radków, który mimo problemów związanych z transformacją ustrojową nadal stanowi atrakcyjną bazę wypadową w znaczną część Gór Stołowych.

 Góry Stołowe Szczelińce.

W Radkowie znajduje się kilka interesujących zabytków: na pierwszy plan wysuwa się ratusz, pozostałości po murach obronnych i zabytkowe kamieniczki.

 Zalew w Radkowie.

Miasteczko pełni też rolę rekreacyjną, w pobliżu, tuż pod stokami Gór Stołowych znajduje się piękny Zalew Radkowski, nad którym latem wypoczywają goście z Polski i graniczących z gminą Radków Czech.

 Radków rynek.

Radków

Z Radkowa w Góry Stołowe prowadzi droga wojewódzka nr 387, która ze względu na swój charakter nazwana jest: „Szosą Stu Zakrętów”. Została ona oddana do użytku w 1870 roku i od tego momentu pozostaje jedną z bardziej malowniczych górskich dróg w Sudetach. - Szosa „Stu Zakrętów” ma około 23 km. długości i biegnie z Radkowa do Kudowy Zdroju, osiągając najwyższy punkt 780 m w Karłowie.

Zdjęcie archiwalne przedstawiające Szosę Stu Zakrętów.

Na Szczeliniec Wielki  919 m. n.p.m. można dotrzeć na kilka sposobów, ale najbardziej godnym polecenia  jest chyba wejście od strony wsi Pasterka. W Karłowie bowiem, zwłaszcza w czasie sezonu panuje zmasowany najazd turystów, a Pasterka leży już nieco na uboczu.

 Pasterka w Górach Stołowych.

Pieczęć schroniska Pasterka .

Pasterka, to wieś o rozproszonej zabudowie, leżąca na pofałdowanej wierzchowinie, środkowego piętra Gór Stołowych, położona w samym ich sercu lub jak niektórzy mawiają, na końcu świata, a to pewnie z powodu tego,że w Pasterce kończy się droga asfaltowa, a od północy, zachodu i wschodu, osada jest otoczona granicami Republiki Czeskiej.

 Schronisko Pasterka.

We wsi znajduje się znane schronisko turystyczne, należące do tego typu obiektów, które każdy szanujący się i wytrawny turysta powinien odwiedzić. Największym atutem schroniska Pasterka jest jego niebywałe otoczenie.

 Schronisko Pasterka.

Z okien schroniska, a także, kiedy zwyczajnie otworzymy drzwi, rozpościera się najładniejszy, bo nieskażony komercją i cywilizacją widok Szczelińca Wielkiego, czyli szczytu, który wraz z Szczelińcem Małym, po prawej stronie, stanowi najwyższe stoliwo jedynych w Polsce gór płytowych, zbudowanych z piaskowców ciosowych.

 Szczeliniec Wielki.

Schronisko Pasterka posiada 49 miejsc noclegowych, w świeżo wyremontowanych pokojach, wraz z pełnym zapleczem potrzebnym do przyjmowania gości. W schronisku jest bufet, w którym serwuje się pełne wyżywienie, świetlica, w której można szaleć do białego rana, biblioteczka i nawet bezpłatny dostęp do internetu. Przy Pasterce latem działa pole biwakowe, wypożyczalnia rowerów, natomiast zimą uruchamiana jest wypożyczalnia rakiet śnieżnych, nart biegowych i skiturowych.

 Widok z Pasterki na Szczeliniec Wielki i Szczeliniec Mały.

 Szczeliniec Wielki.

Na Szczeliniec Wielki wybieramy się koniecznie w ładną pogodę, ponieważ z wierzchowiny szczytowej roztaczają się piękne widoki na rozległe partie Sudetów.  -Podejście pod górę jest strome, ale nie należy do długich. - Trzeba pokonać różnicę około 150 metrów, pomiędzy środkowym stoliwem, a stoliwem najwyższego poziomu Gór Stołowych, porozcinanym charakterystycznie w strukturze spękań i opadającym w dół potężnymi niekiedy urwiskami piaskowca.

 Szczeliniec Wielki widok z Karłowa.

Geologicznie rzecz ujmując, rzeźba Gór Stołowych, ściśle związana jest z osadowym charakterem tworzących je skał - piaskowców ciosowych. Piaskowce, to skały osadowe powstałe w okresie, kiedy na terenie Gór Stołowych panowały zupełnie inne warunki. Skały powstawały z materiału, który osadzał się na dnie zalewu wodnego i scalał w wyniku zeskalenia się piasku w skały piaskowcowe.

 Szczeliniec Mały.

Piaskowce w wyniku dalszych procesów związanych z ruchami tektonicznymi oraz erozją klimatyczną, uzyskały obecny wygląd gór płytowych, z licznymi typowymi dla erozji piaskowca ciosowego formami geomorfologicznymi.

 Szczeliniec Wielki widziany od podstawy szczytowej.

Tę mnogość form wyrzeźbionych w skale piaskowcowej oczywiście możemy podziwiać z każdym krokiem wspinania się szlakiem turystycznym na szczyt Szczelińca Wielkiego. I tak w pewnym momencie dochodzimy niemal jak do murów potężnego bastionu, aby następnie, wykutymi w skale schodkami wejść do skalnego labiryntu, jaki wytworzył się na szczycie góry.

 Widok z Pasterki na Szczeliniec Wielki i Szczeliniec Mały.

 Tarasy widokowe na Szczelińcu Wielkim.

Szczyt Szczelińca Wielkiego ma 919 m n.p.m. Charakterystycznym elementem tej góry jest powierzchnia zrównania. Po dość stromym podejściu, nagle znajdujemy się na płaskim stoliwie, ta fachowa nazwa dosłownie pochodzi od blatu stołu, dlatego też wszystkie góry na świecie mające podobną rzeźbę nazwane są górami stołowymi.  Najsłynniejsze góry stołowe występują w RPA, Australii, Afryce Północnej i Stanach Zjednoczonych, w Czechach i niemieckiej - „Saskiej Szwajcarii”.

 Górne stoliwo Gór Stołowych: Szczeliniec Wielki i Mały.

Panoramy ze szczytowej powierzchni zrównania, a ściślej z tak zwanych "Wielkich Tarasów", zapierają dech w piersiach, gdyż widać stąd charakterystyczną płytową budowę Gór Stołowych, jak i też: Góry Sowie, Góry Kamienne, Karkonosze, Góry Orlickie i spore obszary Czech ze szczytem Koruny w Brumowskich Ścianach na czele.

 Widok z tarasów w kierunku Pasterki i Broumowskich Ścian.

Obok wejścia do labiryntu Na Szczelińcu Wielkim znajduje się schronisko turystyczne, wybudowane w stylu tyrolskim w 1846roku. Od jesieni roku 2006 Schronisko jest po kapitalnym remoncie i służy turystom noclegami oraz bufetem.

 Schronisko Turystyczne na Szczelińcu Wielkim.

Natomiast wyznaczona na szczycie trasa turystyczna, pozwala podziwiać wiele formacji skalnych i głębokich szczelin. Obecnie ze względu na ochronę Park Narodowy Gór Stołowych, zdecydował się ograniczyć nieco trasę zwiedzania, w ten sposób, że nie dotrze się  na powrót do schroniska na Szczelińcu, jak było niegdyś, lecz ruchem jednostronnym turyści są kierowani  w kierunku  Karłowa.

Piaskowcowa powierzchnia szczytu jest zwietrzała i popękana, zresztą od tego wywodzi się nazwa Szczeliniec Wielki. Mało, kto wie, że Szczeliniec Wielki, jest góra, która wciąż pracuje! Warstwy piaskowca ciosowego, od środka górotworu, do jego uskoku, nadal w geologicznej skali rozsuwają się, co powoduje, że poszczególne skałki takie jak Małpolud, w dalekiej przyszłości prawdopodobnie runą w dół stoku.

 Szczeliniec Wielki i Szczeliniec Mały/ Foto.P.Lenka (Cz)

   

 Skała - Małpolud.

Najbardziej znane formacje skalne na Szczelińcu Wielkim, to: Wielbłąd, Fotel Pradziada, będący najwyższym punktem szczytu oraz wspominany: Małpolud, Świątynia Indyjska, Głowa Księżniczki Emilki i wiele innych.

Pierwszoplanową atrakcją podczas zwiedzania jest przejście przez ogromną szczelinę skalną zwaną „Wąwozem Piekiełko”. Ta geologiczna atrakcja ma do 17 metrów głębokości, przy szerokości do kilku metrów u podnóża i długości około 100 metrów. Będąc w Piekiełku można zaobserwować, jak ściany w wąwozie się rozsuwają, jak potężne bloki piaskowca suną w geologicznym czasie pochylone w kierunku krawędzi urwiska Szczelińca Wielkiego. W szczelinie panuje mikroklimat - półmrok, jest tu zdecydowanie chłodniej, niż na wierzchowinie, co powoduje, że licznie występują tu rzadkie gatunki mszaków i wątrobowców.

 Wąwóz Piekiełko.

Kolejno, wędrując labiryntem Szczelińca Wielkiego przechodzimy, koło długich schodów, Głowy Liczyrzepy, Kwoki i przeciskamy się cały czas przez skalne korytarze, których jest tu niezliczona ilość. Nietrudno zauważyć, że gdyby nie oznakowano strzałkami ścieżki na Szczelińcu, to  bardzo łatwo można byłoby tu zabłądzić.

 Szczeliniec Wielki.

 Świątynia Indyjska

Wybitne walory widokowe posiadają  - „Tarasy Południowe”, znajdujące się tuż za „Piekiełkiem”. Można z nich spojrzeć na położony poniżej Karłów, który został założony w 1730 roku, co przyczyniło się do wzmożonej popularyzacji Szczelińca Wielkiego, jako głównej atrakcji turystycznej Ziemi Kłodzkiej. Proponuje też, bliżej przyjrzeć się urwiskom skalnym, aby odkryć, że ściany Szczelinca, to także niebagatelny rejon wspinaczkowy zwany: Piaskownicą lub Hejszowiną.

 Wielki Okap w zerwach Szczelińca Wielkiego

 Hejszowina, to także rejon wspinaczkowy.

Pod Południowymi Tarasami, jeśli się przyjrzymy znajduje się jedna z najpiękniejszych dróg wspinaczkowych, którą jest potężny  i ekstremalny pod względem trudności  - Wielki Okap.

Mało kto wie, że na Szczelińcu Wielkim znajdują się również jaskinie. Największymi dotąd odkrytymi jaskiniami są: Jedynka (230 m dł.) i Jaskinia w Jagodowym Wąwozie (95,5 m dł.).

 Szczeliniec Wielki.

Piękną ozdobą Szczelińca Wielkiego jest także charakterystyczna formacja skalna, wznosząca się na jego krawędzi - Głowa Olbrzyma.
Do Karłowa, schodzimy odremontowaną drogą imienia Franciszka Pabla, człowieka, który był przez 71 lat swojego życia ściśle związany z Górami Stołowymi i Szczelińcem Wielkim. 

 Dzikie Sudety w trasie foto archiwalne ...

Franiczek Pabel był sołtysem Karłowa, mocno zaangażowanym w turystykę, został on oficjalnie w 1813 roku, mianowany pierwszym przewodnikiem górskim w Sudetach. Dziełem  życia F.Pabla, było wykonanie 665 kamiennych stopni prowadzących na niezdobyty za jego czasów Szczeliniec Wielki.

Tekst i foto /Jan Wieczorek/ oraz niemieckie zdjęcie archiwalne

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com