Nefryt i serpentynit antygorytowy z kamieniołomu Nasławice

 Kamieniołom w Nasławicach.

           
   Największy w Polsce masyw serpentynitowy Gogołów – Jordanów, o którym pisałem już w artykule dotyczącym Kopalni magnezytu Wiry, rozciąga się na długości ok. 25km i szer. 3-8km w części wschodniej. W skład tego masywu wchodzą Wzgórza Kiełczańskie, Radunia, Wzgórza Oleszańskie i obszary położone na pd.wsch. od wsi Nasławice.

Z racji tego, że w naszym kraju skały serpentynitowe nie występują w wielu miejscach, należy przybliżyć, jedną z najciekawszych lokalizacji, bogatych w występowanie tego rodzaju skały, a więc położony o ok. 8 km od Sobótki kamieniołom serpentynitu antygorytowego w Nasławicach.

 Ślęża na pierwszym planie kamieniołom w Nasławicach.

 Serpentynit - Nasławice.

Serpentynit jest skałą metamorficzną (regionalnie przeobrażoną), powstałą z przeobrażenia: perydotytu, piroksenitu lub iherzolitu, którą charakteryzuje duże zróżnicowanie barwy i rysunku. W kamieniołomie w Nasławicach należącym do „KOSD Wrocław Sp. z o.o. sp.” eksploatuje się serpentynit antygorytowy, który jest jedną z najbardziej dekoracyjnych skał w Polsce (o rysunku zbliżonym do marmuru), serpentynit występuje tutaj w różnych odcieniach zieleni: seledyn, ciemna zieleń, zieleń wpadająca w granat i w czerń, skała ta bywa też niekiedy nazywana „polskim jadeitem”.  

 Kamieniołom Nasławice.

 Nasławice  - Serpentynit.

Historia pozyskania i zastosowania tego rodzaju skały, jest bardzo stara, w okolicy góry Ślęży, w okresie, kiedy służyła ona za pogański ośrodek kultowy, wytwarzano z serpentynitu, jak pokazują wykopaliska archeologiczne narzędzia pracy, podobnie zresztą jak z nefrytu powstawały kamienne toporki i siekierki.

Serpentynit antygorytowy.

Obecnie serpentynit z Nasławic sprzedawany jest, jako materiał na tłuczeń drogowy, w postaci drobnego grysu, wykorzystuje się go do produkcji papy bitumicznej i smołowej, natomiast większe bloki sprzedaje się z przeznaczeniem na zastosowanie w budownictwie dekoracyjnym lub do wyrobu przedmiotów sztukateryjnych i ozdobnych.

Serpentynit antygorytowy.

 Katalog reklamowy KOSD.

Pełny zakres produktów oferowanych z serpentynitu antygorytowego z Nasławic promuje się pod marką „POLISH GREEN”. W katalogach reklamowych „KOSD Wrocław Sp. Z O.O. SP.”, oglądamy zastosowanie tego kamienia w pełnej palecie rozwiązań, w tym, jako kamień ozdobny do ogrodów, produkcji ogrodzeń, płyt i płytek przeznaczonych do luksusowych wnętrz i domów, jak i też do wytworu detali z zakresu m.in. sztuki użytkowej (biżuteria, rzeźba itd.). Skała nasławicka posiada oczywiście swój certyfikat i cieszy się dużym zainteresowaniem wśród rzeszy klientów.   

Szachy z serpentynitu nasławickiego.

Antygoryt  - Nasławice.

Kolejną grupą szczególnie interesującą się serpentynitem i tym, co w nim występuje i z nim współwystępuje, są oczywiście naukowcy: geolodzy i gemmolodzy (nauka o kamieniach ozdobnych i szlachetnych), jak i też geopasjonaci i zbieracze minerałów, dla których kamieniołom w Nasławicach, jest jednym z ciekawszych miejsc na mapie Dolnego Śląska i Polski.  - Oczywiście wejście na teren kamieniołomu wymaga zgody (nielegalne wejście do kamieniołomu, podlega karze i zagraża życiu). 

 Kamieniołom w Nasławicach.

Kamieniołom w Nasławicach ma długość ok. 600 m, przy wysokości ścian dochodzących do 20 m; serpentynit, którego nazwa pochodzi, od łac. słowa serpens (żmija, wąż), pozyskiwany jest tutaj techniką wgłębną (eksploatacja w dół).

 Dolny poziom kamieniołomu w Nasławicach.

 Antygoryt - Nasławice.

Pozyskiwanie surowca odbywa się w Nasławicach od lat 60, wtedy, to powołano do życia kamieniołom. Początkowo praca w kamieniołomie odbywała się jedynie za pomocą sił ludzkich, skalnicy i robotnicy przy użyciu kilofów i oskardów urabiali złoże i następnie ręcznie ładowali urobek na środki transportu. Urabianie złoża metodą wiertniczo-strzałową wprowadzono w roku 1965. W kolejnych latach konsekwentnie wprowadzana była mechanizacja pozyskania skały serpentynitowej i jednocześnie jej obróbka w zakładzie przeróbczym na miejscu, wcześniej, bowiem proces ten był wykonywany przez Zakład Kruszyw w Sobótce. Obecnie zakład podlega pod jurysdykcję Kopalni Odkrywkowej Surowców Drogowych we Wrocławiu Sp.Z O.O.SP, która jest jedną z wiodących dostawców kruszyw mineralnych w Polsce.

Kamieniołom w Nasławicach.

Serpentynit antygorytowy.

       Jeśli chodzi o skały ozdobne i minerały, w kamieniołomie w Nasławicach wraz z serpentynitem występują: rodingit, nefryt, opal, klinochlor, chromit, dolomit, zoizyt, wezuwian, granaty, kalcyt, aragonit, chalcedon, diopsyd, antygoryt, magnezyt, bastyt, pikrolit, stilpnosyderyt i talk.

 Antygoryt - Nasławice.

Najczęściej spotyka się tutaj antygoryt tj., minerał z grupy krzemianów zaliczany do grupy serpentynów, który tworzy kryształy płytkowe, łuskowe i tabliczkowe.

Antygoryt - Nasławice.

 Opal - Nasławice.

W niektórych spękaniach serpentynitu, w kamieniołomie nasławickim spotyka się żyły opalu o różnorodnej i niejednolitej barwie (opal czarny, ciemnoszary, ciemno-zielonkawy, biały, przeźroczysty hialit, jak i też  miodowo-żółtawy).

Z opalem współwystępuje niekiedy chalcedon,  który w pustkach tworzy formy groniaste.

 Chalcedon z opalem - Nasławice.

Warstwa nalotu na serpentynicie.

Z racji tego, że skała serpentynitowa kontaktowała się tutaj z wkładkami węglanowymi, to w wyrobisku możemy natrafić na aragonit, pojawiający się w spękaniach i szczelinach w formie nalotowej (grubość warstwy nalotu od kilku milimetrów do kilku centymetrów). Inne minerały występują sporadycznie i rzadziej, głównie w otoczeniu unikatowych w skali Polski skał: rodingitu i nefrytu.

 Chalcedon - Nasławice.

Kamieniołom w Nasławicach, należy do jednych z niewielu stanowisk, w którym natrafiono na nefryt (skala ta znana jest także z Jordanowa Śląskiego i Złotego Stoku), który składa się z dwóch podstawowych minerałów aktynolitu i tremolitu. Jeśli chodzi o cechy fizyczne, posiada on charakterystyczną zieloną barwę i spoistą strukturę, która czyni go bardzo odpornym na łupanie. - Nefryt (gr. nephros – nerka, od przypisywanych właściwości leczniczych – kamień nerkowy), dzięki swoim właściwością używany był już w neolicie do produkcji siekierek, toporków i posążków, natomiast w okresie PRL-u w Jordanowie Śląskim w Spółdzielni Pracy „Nefryt”, wytwarzano z niego galanterie ozdobną oraz oczka jubilerskie m.in. do pierścionków.  - Strefa nefrytowa w kamieniołomie w Nasławicach znajduje się na dolnym poziomie w pd.wsch. części wyrobiska, w otoczeniu jasnego rodingitu.

Druga z rzadkich skał rodingit, to efekt oddziaływania gorących roztworów, wędrujących w strefie spękań serpentynitów i przeobrażających je w jasna skałę bogatą w krzemiany wapnia (granat – grossular, oraz zoizyt, wezuwian, diopsyd), jest to skała o walorach ozdobnych, występującą w Nasławicach w fazie przejściowej z plamami i pasmami zielonego nefrytu.

 Żyła w serpentynicie antygorytowym.

Moździerz wykonany z serpentynitu.

Dużą ciekawostką kamieniołomu w Nasławicach jest także wysięk wodny, znajdujący się w zachodniej części kamieniołomu, tworzy on na dwóch poziomach kaskadę wodną, która w zimie w czasie mrozów zmienia się w zjawiskowy lodospad. - Zapraszam na filmową wycieczkę po kamieniołomie.  

Czytelników zainteresowanych serpentynitem antygorytowym z Nasławic odsyłam na stronę Polish Green.

 /Jan Wieczorek/

Foto: Jan Wieczorek, zdjęcia z katalogu Polish Green.

Bibliografia: - Katalog Polish Green - Serpentynit Antygorytowy, E.Taras -"Region Ślężański skarbnicą Skał i Minerałów", K. Łoboś - "Nefryt i Rodingit" - Express Interstone październik 2009.

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com