Minerały w kamieniołomie amfibolitów w Ogorzelcu

 Ogorzelec łom Zielona Skała.

   Ogorzelec miejscowość położona pomiędzy Rudawami Janowickimi, a Wzgórzami Bramy Lubawskiej znajduje się w interesującej i zróżnicowanej strefie budowy geologicznej. Przejeżdżając przez wieś drogą 367, wiodącą od Przełęczy Kowarskiej w kierunku Kamiennej Góry, po prawej stronie drogi widać charakterystyczna górkę zwaną Zieloną Skałą (675 m n.p.m.). 

 

 Zielona Skała.

Niebieski szlak turystyczny biegnący przez Ogorzelec tzw., ”Droga

 Narzędzie pracy.

Głodu”(robotnicy tutaj wykonywali prace za jeden bochenek chleba dziennie), pozwala doskonale przyjrzeć się zarówno starym wyrobiskom amfibolitu na Zielonej Skale, jak i też wciąż rozrastającemu się nowemu kamieniołomowi położonemu na stoku góry Bednarz (710 m n.p.m.).

Najciekawszym miejscem w Ogorzelcu, w jego pobliżu oczywiście pozostają dawne hałdy kopalni „Victoria”, ulokowane na stokach Rudnika (853m n.p.m.) w Rudawach Janowickich, gdzie szukano m.in. rud uranu, o czym będę pisać jednak w innym artykule, natomiast najbardziej rozpoznawalnym miejscem w Ogorzelcu są kamieniołomy eksploatujące złoża skał regionalnie przeobrażonych - amfibolitów.

 Amfibolity na Bednarzu.

 Amfibolit.

Amfibolit, składa się głównie z amfiboli (np. hornblendy) oraz z plagioklazów, jak i też podrzędnych minerałów (diopsydu, biotytu, muskowitu etc.). Jest, to skała dość twarda, o strukturze masywnej lub przemiennie laminowanej. – „Skały z Ogorzelca mają bardzo dobre właściwości w zakresie parametrów fizycznych (wysoką mrozoodporność i niską nasiąkliwość) i mechanicznych (niska ścieralność), to wszystko dzięki obecności różnych odmian kwarcu oraz kseromorficznego oligoklazu, które wpłynęły na ich silną cementację.”

Ogorzelec kamieniołom amfibolitu na Bednarzu.

 Ogorzelec...

Skały amfibolitowe powstają w wyniku przeobrażeń regionalnych z law bazaltoidowych lub skał gabrowych bądź diabazowych. Ich powstanie wiąże się też z przeobrażeń osadów marglistych. Amfibolity znane są z wielu wystąpień w Sudetach spotykamy je również w Rudawach Janowickich w kamieniołomie w Wieściszowicach.

 Ogorzelec taśmociąg.

 Ogorzelec...

Amfibolity z Ogorzelca w swojej objętości zawierają: plagioklazy (andezyn, oligoklaz) 43%, hornblendę 31%, chloryt 13%, kwarcyt 10%, hematyt 2,8%, syderyt 0, 1%,apatyt 0,1%. Rozmaici autorzy analizy zawartości tych skał pochylali się nad ich składem, ujmując także w swych analizach minerały rzadziej występujące: tytanit, epidot, magnezyt etc..

 Kwarc niebieski z Ogorzelca.

 - „Skład mineralny ogorzeleckich skał opisany został m.in. przez Martę Wasilewską w artykule pt. "Ocena odporności mieszanek mineralnych z kruszywem amfibolitowym na polerowanie" (2007 r.)”.

 Kamieniołom Zielona Skała.

 Ogorzelec...

Kamieniołom „Zielona Skała”, uruchamiany był już w latach 70 XXw. Obecnie stare wyrobisko jest już nieczynne i stanowi przez, to większe zagrożenie, niż w momencie, kiedy było w eksploatacji, gdyż skały są tam narażone przez lata na czynniki erozyjne, które potrafią w sposób niekontrolowany odspajać całe tony skały.  

 Ogorzelec azbest.

Wejście na teren czynnego kamieniołomu na Bednarzu, jak i też na poszczególne poziomy starego wyrobiska możliwe jest tylko po uzyskaniu zgody właścicieli kamieniołomu, po uzyskaniu zgody chodzimy po terenie zakładu na własną odpowiedzialność.  

 Ogorzelec - aktynolit-hornblendowy?

W starym kamieniołomie wyrobisko „Zielona Skała” natrafiamy często na stanowiący składnik skał kwarc niebieski, który po oszlifowaniu może dać interesujący efekt, czasem można znaleźć tutaj hornblendę-aktynolitową przybierającą m.in. barwę zielono-czarną, spotyka się tu również minerały azbestowe.

Ogorzelec kalcyt.

Ogorzelec hematyt na kalcycie.

O wiele więcej minerałów można napotkać w nowym kamieniołomie wielopoziomowym na Bednarzu, gdzie w postaci żył, występuje często kalcyt, niekiedy wraz z hematytem, ten ostatni daje też ciekawy efekt w postaci święcących się na ścianach (odbijających światło słoneczne) tzw. luster hematytowych. 

 Ogorzelec lustro hematytowe.

 Ogorzelec kalcyt.

Związki żelaza pojawiają się tutaj w rozmaitych formach, także w postaci utlenionych nalotów, występujących prawdopodobnie w przeobrażonych osadach marglistych. Pojawia się tu np. turgit, który oficjalnie nie jest minerałem, a mieszaniną tlenków i wodorotlenków Fe, „minerał” ten często wykazuje wielobarwną iryzację. 

 Ogorzelec turgit.

Amfibolity z Ogorzelca, przechodzą cały proces przeróbki od skały do grysu, prawie, że miału, który, to produkt końcowy, używany jest m.in. do produkcji wysokojakościowych betonów, z których powstają mosty i wiadukty.

 Kopalnia Ogorzelec.

Niestety oprócz plusów, jak w każdej pracy, są i minusy i tak rozdrabnianie amfibolitów stanowi pewnego typu zagrożenie, gdyż azbest, który w nich występuje może powodować podrażnienia układu oddechowego i prowadzić w wyniku długiej i nadmiernej ekspozycji do poważnych chorób, w tym i nowotworu. 

 Kopalnia Ogorzelec.

 Ogorzelec kalcyt.

Należy, więc w warunkach nadmiernego pylenia używać maseczek na usta, obecnie nowe wyrobisko kamieniołomu znajduje się wiele dalej od wioski, niż te stare, dlatego też Ogorzelec jest mniej narażony na pylenie z kamieniołomu, prawdopodobnie o wiele bardziej większym zagrożeniem są dawne hałdy uranowe znajdujące się na stokach Rudnika, oraz dawne hałdy i zbiorniki poflotacyjne po zakładzie wzbogacania siarki, która przyjeżdżała do Ogorzelca, aż z Tarnobrzegu.   

Kliknij i obejrzyj film o z eksploracji kamieniołomu 

w Ogorzelcu.

/Jan Wieczorek/

Foto i minerały:Jan Wieczorek 

Podziękowania dla Gospodarzy kamieniołomu w Ogorzelcu oraz dla Grzegorza Bijaka za klasyfikacje minerału. 

Bibliografia: - „Amfibole z Ogorzelca – czy trzeba ich się bać” na WWW.ogorzelec.com.

M.Staffa – Słownik geografii turystycznej Sudetów (T.8).  

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com