Pasterskie Skały

 Pasterskie Skały.

    Na południowo-wschodnim krańcu Wysoczyzny Idzkiowa, równolegle do przylegającego Pasma Krowiarek, znajduje się jedna z ciekawszych i mało odwiedzanych formacji skalnych, będąca przykładem dopasowania formy rzeźby do struktury geologicznej podłoża. 

Pasterskie Skały (Sieben Hirten), zbudowane są z osadowych, piaskowców i gruboziarnistych zlepieńców, które jak sama nazwa wskazuje powstają w wyniku zespajania się w jedną masę skalną różnego rodzaju fragmentów skał, wypreparowanych wcześniej w wyniku erozji i następnie niesionych gwałtownie przez wody rzeczne lub morskie na inne obszary (mielizna, przeszkody itd.).

 Pasterskie Skały.

W Sudetach skały zlepieńcowe napotkamy na ternie niecki śrudsudeckiej: Góry Wałbrzyskie, Wzgórza Bramy Lubawskiej, Jestřebí hory, lecz i także w Lasockim Grzbiecie w Karkonoszach, w Górach Kaczawskich i na Pogórzu Kaczawskim. Na świecie skały te występują: w Hiszpanii (Montserrat), Grecji (Metoeory), oldredzie szkockim i w Wielkiej Brytanii, jak i też we wschodnich rejonach USA (nagromadzenie żwirów pochodzące z niszczenia Appalachów).

 Hiszpania - Montserrat.

Zlepieńce mogą składać się z najróżniejszych skał zlepionych najczęściej spoiwem piaszczystym. - O ich odporności decyduje przede wszystkim twardość (zbitość) spoiwa i rodzaj okruchów odłożonych w matriksie. Sudeckie zlepieńce, w tym i Pasterskie Skały mają dużą zawartość okruchu kwarcu, co decyduje o tym, że mimo swego wyglądu, skały te są bardziej odporne na erozje niż np. piaskowce. Zbitość z kolei wpływa, na to, że w wielu miejscach gdzie zlepieńce występują, mamy do czynienia z wzniesieniami górującymi nad wypłaszczonym i zerodowanym terenem (np. Szczepanowski Grzbiet – Wzgórza Bramy Lubawskiej). 

 

Widok z Pasterskich skał na pasmo Krowiarki.

Pasterskie Skały koło wsi Idzików, to grupa 7 ostańców zlepieńcowych, wysokości od 6,0 do 10,0 metrów, znajdująca się na niewysokim grzbiecie o kulminacji (590 m n.p.m.). Rozmieszczone na ok. 200m, dzielą się na 4 większe skałki nadające się do wspinaczki i 3 mniejsze formacje. 

 Widok z Pasterskich Skał na Idzików i Igliczną w Masywie Śnieżnika.

Turyści i wspinacze, którzy zdecydują się tu przyjechać oprócz skałek zobaczą cudowne panoramy Masywu Śnieżnika (Czarną Górę, Igliczną i Pasmo Krowiarek) oraz będą mogli zorganizować sobie tutaj piknik, gdyż znajduje się tu altanka wraz z miejscem wytyczonym na ognisko.  

 Dojazd od Idzikowa.

Do tej geologicznej atrakcji docieramy, skręcając w lewo z Idzikowa (wieś Idzików zasłynęła pod koniec ubiegłego wieku z tego, że na jednym z kominów pojawił się tu kontur "Jezusa", uznany za lokalny cud) w boczną drogę biegnąca ku wsi Kamienna. Po około 0,6 km na ostrym zakręcie powinniśmy zatrzymać samochód i podejść od linii obniżenia tektonicznego Nowy Waliszów-Kamienna- Idzików w górę, czyli w kierunku najbardziej okazałej skały. 

 Dojazd od Idzikowa.

Ze zwiedzaniem nie należy się tu śpieszyć, lepiej jest przystanąć sobie przy każdej skałce i dokładnie ją pooglądać ze wszystkich stron, pozwoli to odkryć genezę tego interesującego pomnika przyrody nieożywionej.

 Panorama z Pasterskich Skał na Suchonia (965m n.p.m.) i Górzycę (815m n.p.m.) - Krowiarki.

I tak panorama rozpościerająca się z łąki przy pierwszej najwyższej skale, ukazuje nam równoległe położenie wyniesionego w górę w czasie orogenezy alpejskiej Masywu Śnieżnika. Poniżej widzimy wieś Kamienna ulokowaną w południkowym wąskimi obniżeniu, które jest uskokiem tektonicznym pomiędzy pasmem Krowiarek, a grzbietem, na którym znajdują się Pasterskie Skały. Ta konfiguracja terenu jest kluczem wyjaśniającym  m.in. to, w jaki sposób mogły ukształtować się Pasterskie Skały.

 Pasterskie Skały.

Przyglądając się zlepieńcowym skałkom zauważymy, że warstwy - układ ławic, nie są tutaj poukładane poziomo jedna na drugiej, lecz znajdują się w orientacji bardziej przypominającej pion; dochodzą one tutaj, bowiem do 70% nachylenia (w kierunku zachodnim). Ten niby nieistotny szczegół ukazuje, że Pasterskie Skały są grzbietem wertykalnym, czyli są wypukłą formą rzeźby terenu w postaci grzbietu, którego przebieg nawiązuje do biegu warstw skał osadowych odpornych na niszczenie, nachylonych pod kątem większym niż 45^O.). 

 Pasterskie Skały.

Geomorfolodzy uważają, że zlepieńce idzikowskie, to osady potężnych stożków napływowych, które tworzyły się niegdyś przed progiem pra-Masywu Śnieżnika. Kolejno podczas następujących sfałdowań górotwórczych (wówczas, kiedy Sudety, w tym i Masyw Śnieżnika były wypiętrzane na nowo ku górze), doszło do nasunięcia skał krystalicznych Masywu Śnieżnika w kierunku zachodnim, co spowodowało podciągniecie skał osadowych ku górze. Na Pasterskich Skałach ławice skalne, budujące osiową część grzbietu, są najtwardszym, jedynym przetrwałym, pionowym fragmentem fleksury. Zlepieńce znajdowały się bardzo blisko nasunięcia i dlatego dziś oglądamy niemal ustawioną pionowo (na sztorc) grupę skalną.

 Pasterskie Skały.

Z Pasterskimi Skałami wiąże się też legenda, która opowiada nam jak to czterej młodzi bracia wraz z psem wypasali na tutejszej polanie owce i krowy. Nie mieli oni jednak szacunku do zwierząt i nie cenili swojej pracy. Swoją frustrację wyładowywali na zwierzętach dręcząc je, jak to niestety bywa i w czasie obecnym. Pewnego razu, owi bracia rozpakowali torbę z jedzeniem przygotowanym przez matkę, jednak zamiast oczekiwanego mięsa znaleźli chleb z twarogiem, który dostawali codziennie. W złości rzucili przygotowane przez matkę jedzenie na ziemię i zaczęli je deptać. Czyn ten nie mógł ujść bezkarnie! Nad braćmi rozpętała się ogromna burza z potężnymi błyskawicami, które rażąc winowajców zamieniły ich w cztery skały. Przy okazji w piątą, najmniejszą skałę został zamieniony obecny z nimi pies, a kilka owieczek zamieniło się w znajdujące się przy skałach głazy. 

 Pasterskie Skały.

Niegodziwość: prowadziła i nadal prowadzi do upadku, tak więc uważajmy, jeśli nie chcemy być przemienieni na podstawie naszych zachowań w martwe skały. Uszanujmy przyrodę, zostawmy ten uroczy zakątek Sudetów w jak najlepszej czystości, aby inni, którzy po nas tu zawitają, mogli bez żadnych zadrapań estetycznych zrelaksować się w tym miejscu. Zapraszamy do obejrzenia filmu o zaklętych Pasterskich Skałach.

/Jan Wieczorek/

Foto: Jan Wieczorek i zdjęcia z Internetu 

Bibliografia:A.Mottana,R.Crepsi,G.Liborio - "Minerały i Skały"; P.Migoń - "Pasterskie Skały Koło Idzikowa" w Sudety (przyroda, kultura, historia) nr 8.2007 r.; M. Staffa - "Słownik geografii turystycznej Sudetów" (T.16). 

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com