Izerskie Krokusy

 Krokusy w Górzyńcu.

       Ścisły Rezerwat Przyrody ”Krokusy w Górzyńcu” (niem Molkefels) położony w Górach Izerskich, w literaturze dotyczącej Sudetów został opisany niemal na wszelkie sposoby, więc mogłoby się wydawać, że nie ma już sensu multikopiować informacji na ten temat. Postaram się, więc w tym artykule nie rozpisywać za bardzo o rzeczach już znanych, a zarazem zaproponować wycieczkę w tę okolicę z uwzględnieniem mniej znanego punktu Gór Izerskich, jakim jest hornfelsowa Skałka Teściowej, z urwiska, której możemy podziwiać Dolinę Małej Kamiennej.

Do rezerwatu florystycznego „Krokusy w Górzyńcu”, oczywiście udajemy się w okresie wczesno-wiosennym, z uwzględnieniem kapryśnej aury: spóźniającej się lub szybko nadchodzącej wiosny.

 Dolina Małej Kamiennej ze Skały Teściowej.

Pewnym miernikiem czy nastał już czas kwitnienia krokusów w Górzyńcu, może być punkt odniesienia kwitnienia krokusów na terenach niżej położonych w przydomowych ogródkach. Uwzględniając, że rezerwat znajduje się na wysokości ok. 630-640m n.p.m. powinniśmy odczekać okres do 1/5 tygodnia i wówczas uzbrojeni w aparat i lornetkę odbyć wycieczkę do wyznaczonego w 1962r. rezerwatu.

 Krokusy w Górzyńcu.

 Szafran Spiski  - Crocus vernus Wulf

Najlepiej byłoby wybrać się na podziwianie krokusów po pracy w czasie tygodnia. Natomiast dla osób z dalszych regionów może, to być weekendowa wycieczka, optymalna w godzinach wczesno-porannych. Trzeba, bowiem wiedzieć, że w czasie kwitnienia krokusów, rezerwat przeżywa najcięższy okres w ciągu roku. Oczywiście wszystko mogłoby być w porządku, jednak w naszym kraju ludzie nie szanują praw, ustaw i wszelkich regulaminów, co uwidacznia się zwłaszcza w miejscach szczególnej ochrony. Jeśli pojedziemy na krokusy w sobotę lub w niedzielę tuż przed obiadem albo po obiedzie, to będziemy zmuszeni oglądać ludzi zadeptujących łąkę z kwiatami, a kto wie, może i nawet zrywających te piękne kwiaty; być może ktoś puści psa na polankę albo zezwoli dzieciom na zabawę w berka wśród krokusów, jak, to ostatnio obserwowałem.

 Zakręt Śmierci fotografia archiwalna z tablicy.

Jest kilka wariantów odbycia wycieczki do rezerwatu. - Po zlikwidowaniu przystanku PKP w Górzyńcu, najlogiczniejszy jest dojazd samochodem ze Szklarskiej Poręby w rejon Zakrętu Śmierci i dalej, kontynuowanie trasy Drogą Sudecką (szosa ze Szklarskiej Poręby do Świeradowa Zdrój) w kierunku Rozdroża Izerskiego, gdzie najpierw po prawej stronie szosy pojawi nam się pierwsza leśna droga odchodząca w prawo (tuż za położoną przy Drodze Sudeckiej Skale Teściowej) i po następnych kilku minutach jazdy, pojawi nam się druga droga, także odbijająca w prawo i mająca tę samą orientacje, bezpośrednio już idąca do Rezerwatu Krokusy w Górzyńcu.

 Skała Teściowej.

Zatem od Zakrętu Śmierci, jeśli podróżujemy samochodem, nie spieszymy się zjeżdżamy spokojnie, wypatrując po prawej stronie najpierw małej zatoczki przy Skale Teściowej. - Tu proponuje się zatrzymać na chwilę, zwłaszcza gdy jesteśmy na wycieczce rodzinnej z teściową, by zobaczyć widok na Grzbiet Kamienicki Gór Izerskich i położoną poniżej Dolinę Małej Kamiennej.   

  Skała Teściowej.

Skałka Teściowej, od jakiegoś czasu jest już nazywana  i znaczona na mapach, więc nie powinno być większego kłopotu z dotarciem w te miejsce. Skała, a raczej skały, bo mamy tu kilka obiektów zbudowanych z hornfelsa, ma zrównaną platformę szczytową, pod którą opadają w dół strome urwiska eksplorowane przez wspinaczy skalnych  ze Szklarskiej Poręby. - Niektóre wyznaczone drogi wspinaczkowe posiadają oryginalne nazwy: Bajerka na Szosie, Ponura Małpa, Black Powder czy sławetny Złodziej Ringów.

 - Po krótkiej pauzie wsiadamy ponownie do samochodu, by zjechać w dół (około 1,5 km) do miejsca gdzie od Drogi Sudeckiej odchodzi druga, licząc od Zakrętu Śmierci, leśna droga odbijająca w prawo. Po lewej stronie Drogi Sudeckiej jest sporo miejsca do parkowania, więc ten wariant wydaje się najbardziej logiczny. Inne alternatywne dojścia z Górzyńca lub ze Zbójeckich Skał są oczywiście możliwe, ale wiążą się ze sporym kluczeniem w terenie.   

  Tak zwana "Druga Droga".

Nasz spacer w kierunku rezerwatu zaczynamy wygodnym leśnym traktem, opadającym łagodnie w dół. Na początku „drugiej drogi” widzimy tabliczkę: Nadleśnictwo Szklarska Poręba „Leśnictwo Krokusy”. Po około 25 minutach marszu przez las docieramy do skrzyżowania leśnych dróg, przy którym ustawiona jest już tablica Rezerwatu Przyrody Krokusy w Górzyńcu.

 Tablica przy rezerwacie.

Ze skrzyżowania widzimy już pomościk ustawiony nad polanką, gdzie rosną chronione kwiaty oraz ogrodzony małym płotkiem obszar rezerwatu o powierzchni 3, 90 ha. Weźmy sobie do serca, że zarówno pomost jak i ogrodzenie i tablice, które wręcz proszą odwiedzających o poszanowanie tego miejsca, ustawione są w kontekście, czyli po to, aby nie wchodzić na łąkę z krokusami i tym samym ich nie zadeptywać. Wyżej nadmieniłem, że oprócz aparatu powinniśmy ze sobą wziąć lornetkę, gdyż ta, jeśli już staniemy na pomoście, pomoże nam skutecznie zobaczyć z bliska wszystkie krokusy, bez wchodzenia na łąkę. Natomiast zdjęcia krokusów możemy wykonać tuż zza ogrodzenia, również nie wchodząc na środek łąki, jak to niestety bywa!  

 Rezerwat Krokusy w Górzyńcu pomost dla zwiedzających.

Przedmiotem ochrony jest tu izolowane i jedyne w Sudetach stanowisko szafranu spiskiego, o czym informuje nas treść zamieszczona na tutejszej tablicy: „Rezerwat "Krokusy" w Górzyńcu utworzono w 1962 roku w celu zachowania dla potrzeb nauki i dydaktyki, prawdopodobnie naturalnego stanowiska szafrana (Crocus L.) - znanego już w roku 1811. Rezerwat ten ma bardzo duże znaczenie w krajowym systemie ochrony przyrody. Chroni izolowane, jedyne poza Tatrami i ich przedpolem, stanowisko tego gatunku w Polsce.

 Szafran Spiski  - Crocus vernus Wulf.

Izerskie krokusy należą do gatunku Crocus vernus Wulf. i wykazują cechy charakterystyczne dla odmiany Heuffelianus Herb. o czym pisali już floryści niemieccy - Fiek (1881) i Schube (1903). Nawet jeśli założymy, iż jest to gatunek zawleczony, to przyjąć musimy, że rozwija się on na tym stanowisku co najmniej 200 lat. W tym czasie przeszedł pełną aklimatyzację i mimo oporu środowiska stanowi trwały element flory naturalnych łąk górskich ze związku Polygone-Trisetion.

 Szafran Spiski  - Crocus vernus Wulf.

W 1999 roku wielkość populacji liczyła 1350 okazów kwitnących. Szafran zwany popularnie krokusem należy do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Odznacza się kwiatami o lilowej barwie, długości ok. 3,5 cm, a wraz z rurką do ok. 12 cm, równowąsko-lancetowatymi liśćmi z białym podłużnym paskiem. Jest geofitem, jego organem przetrwalnym są bulwocebule, kwitnie w marcu i kwietniu. W rezerwacie występują też szczególnie cenne gatunki roślin naczyniowych jak:

• Śledziennica naprzeciwlistna - Chrysosplenium oppositifolium,
• Arnika górska - Arnica motana,
• Goryczka trójeściowa - Gentiana asclepiadea,
• Dziewięćsił bezłodygowy - Carlina asaulius,
• Podrzeń żebrowiec - Blechnum spicant.”

Nadzór nad Rezerwatem Krokusy w Górzyńcu, sprawuje Regionalny Konserwator Przyrody we Wrocławiu, rezerwat ten znajduje się na terenie gminy Stara Kamienica w powiecie jeleniogórskim. Poniżej rezerwatu pomiędzy Grzbietem Wysokim, a Grzbietem Kamienickim, w kierunku Górzyńca płynie potok Mała Kamienna (Pleśna), tworząc dolinę o V- kształtnym przekroju, którą widzieliśmy ze Skały Teściowej. Dolina Małej Kamiennej jest bardzo rzadko odwiedzana, co stanowi duży atut, dla poszukujących wytchnienia turystów. Do 1702 r. potok Mała Kamienna był dłuższy o ok. 8 km. i uchodził do rzeki Kamiennej w pobliżu Cieplic. Bieg potoku zmienił się po ogromnej powodzi i obecnie Mała Kamienna uchodzi do rzeki Kamiennej w Piechowicach. 

 Dzikie miejsca i drastyczne pozostałości ...

 

 Zlewania Małej Kamiennej.

Dolina Małej Kamiennej w okresie średniowiecza była terenem intensywnych poszukiwań złota i kamieni szlachetnych, wymieniano ją w Księgach Walońskich, jako szczególnie zasobny w złoto teren. Jeśli więc będziemy mieli czas, ochotę i energię, to zejdźmy do koryta Małej Kamiennej, gdyż w żwirze tego potoku możemy znaleźć minerały z grupy kwarcu (kryształ górski, kwarc mleczny itd.). Przez Dolinę Małej Kamiennej biegnie, bowiem ta sama żyła kwarcu, która była eksploatowana kilka kilometrów dalej w Kopalni Stanisław na Izerskich Garbach 1084m n.p.m. 

Jan Wieczorek/

Foto: Jan Wieczorek oraz fotografia archiwalna Zakrętu Śmierci z tablicy. 

Bibliografia: - Tablica informacyjna Rezerwatu Krokusy w Górzyńcu, - Słownik Geografii Turystycznej Sudetów  T 1.  Marka Staffy.   

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com