Wodospdy na Černéj Desné w Jizerskich horach

Miejscowość  Desná w czeskich Jizerskich horach z racji tego, że jest już nieco oddalona od blisko położonego od granicy z Polską Harrachova, nie jest już tak masowo odwiedzana przez polskich turystów. Jedynie turyści z rozszerzoną świadomością słysząc nazwę Desná, kojarzą ją z wielką tragedią z 18.09.1916r, kiedy to w wyniku bardzo obfitych opadów deszczu, doszło do katastrofalnej w skutkach powodzi, która nawiedziła tą miejscowość i podczas, której utopiły się 62 osoby, a spora kubatura miejscowości uległa kataklizmowi zamieniając się w ruiny.   

Desná.

Tragiczna w skutkach powódź była pokłosiem wcześniejszych powodzi z 1897r, które wystąpiły również w tym roku po śląskiej stronie Sudetów czyniąc katastrofalne spustoszenia. Po tym lokalnym górskim potopie, uznano wówczas, że należy odpowiednio zabezpieczyć się przed kolejnymi takimi powodziami inżynierowie i budowniczy zaczęli wznosić tamy w wielu miejscach Śląska i Czech.

Vodní nádrž Souš na Černéj Desné widok w kierunku szczytu Jizery.

Po polskiej stronie były to np. założenia na Bobrze, Kwisie czy Łomnicy, natomiast po stronie czeskiej wzniesiono na rzece Bilá Desná (6 km nad Desną), w okresie 1912-1915, według projektu Wilhelma Plenkera zaporę ziemną o wysokości 17, 5 m, długości 172 m i szerokości 54 m u podstawy, która miała pomieścić 400 000 metrów sześciennych wody.

Desná w czasie jesiennego deszczu.

Do opisywanej wyżej katastrofy z dnia 18 września 1916 doszło przede wszystkim z powodu olbrzymiego naporu wody na tamę, która miała wady konstrukcyjne (zły projekt i oszczędności w doborze materiału). Podczas potężnej ulewy wody przegrodzone tamą rzeki Bilá Desná zniszczyły tamę i runęły w dół niszcząc Desnę tj.: wszystkie fabryki, 33 domy, uszkadzając kolejne 69 domów. Zginęło 62 mieszkańców, a ponad 300 straciło domy wraz z dobytkiem.  

 Historyczne miejsce przerwania tamy na Białej Desnie.

Tablica pamiątkowa w Desnie.

Trauma była na tyle dotkliwa, że stale pamięta się o niej w Desnie, aż do dnia dzisiejszego. Karel Podhajský odpowiedzialny za nadzór budowlany niepełnowartościowej tamy załamał się psychicznie po tym, co nastąpiło i popełnił samobójstwo. - Zapory mimo zagrożenia powodzią w tym miejscu już nie odbudowano, natomiast betonową wieżę zasuw i resztki samej tamy w postaci technologicznych artefaktów zachowały się do dziś. 

Desna od 1968r już, jako miasto podniosła się z upływem lat ze zniszczeń i oprócz przemysłu (fabryki porcelany, szkła, szlifiernie, tartaki itd.) położyła nacisk na walory klimatyczno-turystyczne, stając się również jednym z punktów wyjściowych w czeskie Góry Izerskie.

Rzeczki, a raczej bystre potoki górskie, kiedyś przekleństwo, stały się dla Czechów i nie tylko atrakcjami turystycznymi, które zasługują ze względu na walory przyrodnicze (piękne wodospady, progi wodne i doliny) na zapoznanie się z pięknem tutejszej okolicy. 

Černá Desná.

Tablica obszaru chronionego.

Na wycieczkę z Desny o charakterze górskiego spaceru wybieramy się wedrując przez głeboko wciętą dolinę Czarnej Desny (obecnie pamiątka przyrody), do góry w kierunku zbiornika wodnego Souš .

Opuszczając miasto wchodzimy w ostro wciętą dolinę pomiędzy szczytami Dlouhy kopec (788m n.p.m.), a znajdującym się po drugiej stronie szczytem Novina (796m n.p.m.), za którym, to swe wody toczy Bila Desna, na której mamy też wodospadziki. 

Černá Desná zachwyca swym przebiegiem przede wszystkim w okresach przy większych stanach wody, mamy tu, bowiem cały ciąg pięknych bystrzyn, progów wodnych i wodospadów. Wędrując od dołu są to wodospad: Plotnový, Dlouhý vodopád, Bukovy vodopád, Hrncový vodpád… 

Černá Desná.

Na tym odcinku rzeka Černá Desná nadaje się do uprawiania sudeckiego canyoningu. - Wszystkie wodospady, są dostępne przy pomocy zjazdów na linach, które osobiście musimy zainstalować przy znajdujących się tu stałych punktach zjazdowo-asekuracyjnych.

Podczas canyoningu należy zachować szczególną ostrożność, gdyż w wodach strumienia zalega sporo pokrytych mchem i rozmaitymi nalotami kamieni, na których bardzo łatwo o utratę stabilności i upadek. - Czarną Desnę pokonujemy metodą canyoningu oczywiście w orientacji od góry do dołu w odpowiednim wyposażeniu (sprzęt alpinistyczny, pianka i obuwie do canyoningu). 

Černá Desná.

W górnym fragmencie rzeka pozwala nam na rozgrzanie stawów i mięśni oraz na złapanie technicznej koordynacji, która w każdym korycie jest jednak nieco inna. Po złapaniu balansu i wstępnym wyczuciu rzeki pojawiają się pierwsze małe wodospadziki, a raczej progi wodne o wysokości 2/3 metrów.

Černá Desná .zjeżdżalnia w kształcie litery „S” - Hrncový vodpád.

Po przejściu kilkuset metrów (ok. 250m), dochodzimy do tzw. zjeżdżalni w kształcie litery „S”. Pochyłej płyty, na tyle jednak w dolnej partii niebezpiecznej, że nie można jej pokonać ślizgiem bez asekuracji. – Na końcu przeszkody docieramy do 3 metrowej kaskady Hrncový vodpád (Pot). – Nazwa od znajdującego się w pobliżu głazu w kształcie doniczki.

Bukovy vodopád.

Schodząc 10 metrów niżej napotykamy urokliwy Bukovy vodopád wysoki na 3, 6 m, który pokonujemy rozważnie, ponieważ w progu znajduje się wiele bloków skalnych, uniemożliwiających swobodne zsuniecie do kotła pod wodospadem, który zresztą też jest usłany przy dnie wieloma kanciastymi granitowymi głazami, uniemożliwiającymi skok z krawędzi wodospadu do basenu pod wodospadem.  

Płyta opadająca do Długiego Wodospadu.

Od Bukowego wodospadu podążamy przez ok. 50 metrów w dół przez ciąg wielu mniejszych kaskad, tworzących się na litej skale i blokach przegradzających nurt rzeki. Po pokonaniu następnych 50 metrów docieramy do granitowej masywnej płyty o wysokości ok. 40 metrów, którą zjeżdżamy za pomocą liny, do krawędzi DługiegoWodospadu.

Dlouhý vodopád.

Dlouhý vodopád, ma najwyższe nachylenie na wysokości 4 metrów, ale jego wysokość ze względu na kąt nachylenia progu (płyta 40 m.), jest trudna do ustalenia. - Zazwyczaj przyjmuje się, że próg liczy sobie 7 metrów.  - W basenie znajdującym się pod Długim wodospadem możemy troszkę popływać, a zimą nawet wypada tu pomorsować.     

Wodospad Plotnový.

Do ostatniej przeszkody w postaci wodospadu dochodzimy po 100m.  - Widzimy najpierw 20- metrową płytę granitową, którą pokonujemy z pomocą liny, kolejno docieramy do 4 - metrowego progu kaskady o nazwie Wodospad Plotnový, gdzie kończymy canyoning.

Wodospad Plotnový.

Turyści konwencjonalni, po przejściu doliny Czarnej Desny i obejrzeniu pięknych wodospadów, powinni koniecznie udać się w rejon tamy na zbiorniku Souš. Jest, to miejsce bardzo interesujące ze względów historycznych, krajobrazowych i turystycznych.  

Vodní nádrž Souš na Černéj Desné.

Vodní nádrž Souš na Černéj Desné, został zbudowany latach 1912-15, zatapiając powierzchnię 86 ha.. – Proszę sobie wyobrazić, że  inżynierowie po katastrofie na sąsiedniej Bilej Desné w 1916, wypełnili ten zbiornik wodą dopiero w latach 1925-27, tak długo trwały ekspertyzy. 

Zapora na Vodní nádrž Souš na Černéj Desné.

Zapora na zbiorniku Souš liczy sobie 364m dł., przy wysokości 21m., obecnie pełni rolę zbiornika retencyjnego wody pitnej dla miast i wsi w regionie Jablonec. 

Vodní nádrž Souš na Černéj Desné lata 60-te.

Czarna Desna.

Niegdyś był to również zbiornik rekreacyjny, obecnie w pobliżu tamy trwają prace nad powiększeniem parkingu dla turystów, którzy w sezonie wakacyjnym tłumnie odwiedzają te miejsce, dostając się tu tzw. Soušską szosą, dzięki której samochody osobowe sezonowo (od maja do października) mogą dotrzeć np. z Desny przez Smědavę, aż do Bílého Potoku i Hejnic w Jizerskich horach. 

Kliknij i obejrzyj film z canyoningu Czarna Desna

/Jan Wieczorek/ 

Foto Jan Wieczorek i zdjęcia z internetu.

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com