Konik z Radzimowic. |
Radzimowice, to niezwykle malowniczo położona wieś
we Wschodnim grzbiecie Gór Kaczawskich znajdująca się w pobliżu Mysłowa obok
ruchliwej drogi E65 z Jeleniej Góry w kierunku Bolkowa.
Ta mała wioska położona
na stokach Żelaźniaka (niem. Eisen-Koppe) na wysokości (540 m n.p.m). była
już wzmiankowana w dokumentach z 1241 roku jako osada górnicza.
Radzimowice. |
Tereny znajdujące się w pobliżu Radzimowic są ciekawe,
ponieważ w okresie średniowiecza prowadzono tu wydobycie złota ze złoża
znajdującego się na zach. zboczu Żeleźniaka (664m n.p.m.).
Góry Kaczawskie Żeleźniak na pierwszym planie Mysłów w górnej części Radzimowice. |
Radzimowice. |
Używana wówczas
nazwa wioski: Srebrna Góra wskazuje, że pozyskiwano tutaj również srebro. Obecnie
Radzimowice nabierają charakteru letniskowego, najczęściej zaglądają tutaj
turyści pragnący spokoju, zbieracze minerałów oraz poszukiwacze tajemnic
związanych z górniczą historią tego miejsca.
Radzimowice mapka okolic. |
Znaczący rozkwit Radzimowic miał miejsce w XV w.
Pierwsze wzmianki o prowadzeniu prac górniczych systemem gwareckim pochodzą z
1477r., natomiast gwarectwo o nazwie „Volle Gesellenzeche” funkcjonowało tu od
1790r., aby w 3 lata później otrzymać oficjalną koncesję na wydobycie rud
miedzi, arsenu i ołowiu.
Arsenopiryt z Radzimowic kolekcja Darek Jończy. |
Najważniejszym surowcem uzyskiwanym z tutejszych
skał (łupków radzimowickich) była ruda arsenu, z której uzyskiwano za pomocą
wyprażania i rafinowania arszenik.
Radzimowice skała z żyłą rudną kol. Jan Wieczorek. |
- W pozyskiwanym urobku czasami trafiał się
cynk, a także srebro i złoto.
Radzimowice. |
W 19 stuleciu w Radzimowicach interes szedł tak
dobrze, że wybudowano tu aż trzy płuczkarnie oraz hutę arszeniku, natomiast w południowej
części złoża Altenberg, bo tak po niemiecku nazywały się Radzimowice od 1806
zaczęto drążyć sztolnie „Pocieszenie Górnika” (niem. Bergmanntrost), której
częścią był głęboki obecnie na 45 m szyb Arnold.
W 1908r doszło do połączenia dwóch kopalni „Volle
Gesellenzeche” i „Bergmanntrost”, które
odtąd funkcjonowały już jako kopalnia Wilhelm.
Radzimowice mapa dawnego obszaru górniczego z całą naziemną i podziemną infrastrukturą. |
Do wnętrza kopalni Wilhelm obecnie prowadzi tylko
zakratowany szyb „Luis”, głęboki na ok. 90 m. Zjazd szybem w dolne partie
kopalni obecnie jest tylko możliwy po uzyskaniu zezwolenia, jest to jednak tylko opcja dla osób władającymi
technikami linowymi; teren szybu jest objęty stałym monitoringiem.
Radzimowice szyb Luiz. |
Ogólne okruszcowanie w rejonie Radzimowic, związane
jest z intruzją porfirów, które wdarły się w łupki zieleńcowe, co wywołało
procesy zachodzące na kontakcie tych dwóch kompleksów skalnych.
Radzimowice szyb Arnold. |
Radzimowice przekrój ściany. |
Najważniejsze
były tutaj żyły polimetaliczne o grubości od 6 cm do 1,4 m: Pocieszenie
Górnika, Olga, Wanda, Klara, Maria i Aleksandra, które wytrąciły się z gorących
hydrotermalnych roztworów.
Radzimowice pingi w lesie. |
Kopalnia już po połączeniu, stale się rozrastała,
drążono nowe chodniki i zamontowano elementy odwadniania. – Kopalnia była
odwadniana grawitacyjnie przez sztolnię odwadniającą o długości 1km.
Na
zewnątrz zainstalowano płuczkarnie z lokomobilą o mocy 20 KM, były też
tłuczki, kruszarki, trzy zespoły osadników, mieszalniki oraz młyn do mielenia
arszeniku.
Radzimowice szyb Arnold. |
Z szybu Arnold pozyskiwano rudę arsenu, z szybu Luiz
rudę miedzi.
Radzimowice chalkopiryt kol. Jan Wieczorek. |
Radzimowice. |
Niestety dobre czasy dla kopalni musiały się kiedyś skończyć i tak
pierwszym poważnym ciosem był pożar huty, a kolejnym z roku 1892 pożar całych
Radzimowic, który zniszczył wieś niemal całkowicie, ostały się jedynie dwa
domy; w tym samym też roku kopalnia została zalana przez ulewne deszcze.
Radzimowice i kilka poziomów odchodzących od szybu Luiz. |
Radzimowice. |
Mimo
dalszych prac z 1907 i połączenia podziemnego dwóch kopalni w jedną całość
górnictwo w rejonie Radzimowic stopniowo wygasało.
Historia kopalni radzimowickich jest bardzo interesująca,
jednak nie byłoby o niej mowy gdyby nie tutejsze rudy metali: chalkopiryt i
arsenopiryt. To dzięki tym pospolitym związkom miedzi i arsenu, ludzie mogli pracować i zarabiać na życie, a właściciele uzyskiwać zyski. I tak z arsenopirytu uzyskiwano 46% arsenu, a z
chalkopirytu 34, 5% miedzi.
Radzimowice arsenopiryt kolekcja Darek Jończy. |
Opisywany obszar oprócz wymienionych wyżej
podstawowych minerałów zawiera w sobie ok. 50 minerałów, zatem jest to jedno z
bogatszych w mineralizację miejsc na mapie Polski i Dolnego Śląska.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm eksploracja Marian Bochynek. |
O tym, że tutejsze skały obfitują w związki miedzi,
żelaza, wapnia, manganu i arsenu, świadczą znajdujące się na 3 głównych
poziomach sztolni odchodzących od szybu Luiz, wtórne mineralizacje pokrywające
niekiedy całe ściany stropu i ociosów.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm mineralizacja wtórna. |
Pod ziemią w kopalni napotykamy następujące
przebarwienia w kolorach: białym, czarnym, czerwonym i pomarańczowym i
najbardziej rzucającym się w oczy kolorze niebieskim.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm mineralizacja wtórna. |
Wszystko, to są minerały
wtórne powstałe w skutek wieloletniego przedostawania się wody do wnętrza
kopalni, w której panuje duża wilgotność i stała temperatura.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm mineralizacja wtórna. |
Siarczany miedzi o kolorze niebieskim, wytrącają się
na ścianach za sprawą wody o neutralnym PH krystalizując w postaci minerałów: langitu,
posnjakitu, devillinu i brochatytu, pomiędzy nimi widoczne są też białe plamy
węglanów wapnia w postaci aragonitu.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm mineralizacja wtórna. |
Związki żelaza o kolorze rdzawym, powstają w skałach
gdzie jest duża zawartość pirytu, który mocno zakwasza wodę i odbarwia
charakterystycznie skały w kolorze rdzy.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm mineralizacja wtórna. |
Miejscami w kopalni pojawiają się
siarczanowe draperie i stalaktyty zbudowane z takich minerałów jak jarosyt i
schwertmannit.
Radzimowice wnętrze kopalni Wilhelm mineralizacja wtórna. |
Mniej urzekające są tlenki manganu, które pojawiają
się na ścianach w formie polew o czarnym kolorze.
Radzimowice hałda. |
Zbieracze minerałów koncentrują się jednak na
pozyskiwaniu okazów na powierzchni, najczęściej przeglądając hałdy położone w
pobliżu szybu Luiz.
Radzimowice arsenopiryt z kolekcji Dariusza Jończy. |
Wydobycie rud w kopalniach radzimowickich
ostatecznie ustało w roku 1925, jeśli chodzi o liczby: w całym kompleksie
pracowało ok. 2109 osób, a w ciągu dnia wydobywano tutaj 30 ton rudy.
Koniki na radzimowickich łąkach. |
Radzimowice chryzokola kol. J.W. |
Obecnie, co jakiś czas pojawiają się koncepcje
natury jak zaadoptować, tę dawną ciekawą historię i przekuć ją na produkt
turystyczny, tak, aby Radzimowice mogły stać się turystyczną ciekawostką regionu Gór Kaczawskich.
/Jan Wieczorek/
Foto: Jan Wieczorek
Zdjęcia z kopalni Marian Bochynek
Zdjęcia minerałów z kolekcji Dariusza Jończy.
Zdjęcia minerałów z kolekcji Dariusza Jończy.
oraz foto z internetu.
Bibliografia: Marek Staffa - "Słownik Geografii turystycznej Sudetów (T.6.), Roksana Knapik "Minerały wtórne złoża Stara Góra" w czasopismo Sudety nr.4 2008r. , Forum Eksploracyjne sztolnie.pl "Kopalnia Wilhelm w Radzimowicach".
W ramach działalności
Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych
eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i
eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech
miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo
odkryte...
DZIKIE SUDETY
e-mail: d.sudety@gmail.com
No właśnie. Radzimowice to kolejne miejsce, z którego przy odrobinie chęci i środków, można by uczynić znakomitą atrakcję turystyczną tego skrawka Sudetów. Aż prosi się, by należycie wykorzystać imponującą historię tego miejsca, słynnego niegdyś z wydobycia tylu kruszców.
OdpowiedzUsuń