sobota, 23 grudnia 2017

Unikatowe słupy bazaltowe na Łomniku



 Łomnik.
      
    W Sudetach i na Przedpolu Sudeckim wylewne skały wulkaniczne reprezentowane są dosyć licznie dzielimy je m.in. na skały staro-wylewne (melafiry, porfiry) i młodo-wylewne (np.bazalty), które wydostawały się na zewnątrz na linii pęknięć i uskoków tektonicznych w wyniku alpejskich ruchów górotwórczych. Na obszarze dzisiejszej Europy ruchy górotwórcze zachodziły wskutek kolizji napierających na siebie dwóch płyt tektonicznych: afrykańskiej i eurazjatyckiej, co spowodowało wypiętrzenie się łańcucha Alp oraz łuku Karpat i potrzaskanie, a następnie wydźwigniecie m.in. tzw. obszaru sudeckiego, który dziś określany jest mianem gór zrębowych.
 Kamieniołom bazaltu Hermanovice.
Przemieszczając się po obu stronach Sudetów, turysta natrafia na geologiczne perełki, które chronione są, jako pomniki przyrody nieożywionej lub jako rezerwaty geologiczne. 

 Rezerwat geologiczny Słupiec.
Miejsca związane z wulkanizmem znane są z Gór i Pogórza Łużyckiego, z Gór i Pogórza Izerskiego, z Pogórza Kaczawskiego, Karkonoszy, Gór Złotych i Niskiego Jesenika. 

Zlatý vrch w Górach Łużyckich.
 Wilcza Góra.
Z młodo-wylewnych skał wulkanicznych zbudowane są wyrastające ponad otoczenie szczyty i wzgórza, będące pozostałościami po dawnych wulkanach: Zlatý vrch (656m n.p.m.) w Górach Łużyckich, Bukovec (1005m n.p.m.) w Górach Izerskich, Kamienna Góra (275m n.p.m.) w Lubaniu, Stożek Perkuna i Stożek Światowida koło Leśnej, Ostrzyca(501m n.p.m.), Grodziec (389m n.p.m.) położony koło Nowej Wsi Grodziska, WilczaGóra (363m n.p.m.) koło Złotoryi, Jeziorna (293m n.p.m.), Czerwony Kamień (325m n.p.m.) koło Krzeniowa, Trupień (481m n.p.m.) koło Kondratowa, Czartowska Skała (463m n.p.m.) koło Pomocnego, Obłoga (442m n.p.m.) koło Myślinowa, Górzec (445m n.p.m.) koło Męcinki, Rataj (350m n.p.m.) i Bazaltowa Góra (367m n.p.m.) koło Myśliborza, Czarne Urwisko na stokach Strzybnika (720m n.p.m.) koło Lądka-Zdrój, Venušina sopka (643m n.p.m.), Uhlířský vrch (672 m n.p.m.) i VelkýRoudný (780m n.p.m.) w Niskim Jeseniku itd…

Rezerwat - Panská skála.
W Sudetach oraz na ich przedpolu znajdują się jednak miejsca mniej znane, a nawet i zapomniane, choć były w okresie niemieckim rezerwatami przyrody i atrakcjami na miarę rezerwatu Panská skála, znajdującego się w Czechach w dawnym kamieniołomie, przy drodze z Novego Boru do Kamenickiego Šenova.  

 Wzgórze Łomnik koło Mikołajowic od południa.

Mało kto zdaje sobie sprawę, że jedno z najładniejszych odsłonięć zastygłej struktury bazaltowej, w formie stromej i ciągnącej się przez ok. 150 metrów ściany, położone jest 15 km od Legnicy i Jawora na obrzeżach Wzgórz Strzegomskich w pobliżu wsi Mikołajowice, za którą to znajduje się niepozorne wzgórze Łomnik (179m n.p.m.).
 Wzgórze Łomnik dojazd od autostrady A4.
Łomnik (niem. Stein Berg), to stary geologiczny rezerwat przyrody, który obecnie znajduje się w rękach prywatnych, który o zgrozo stanowił przez lata po zamknięciu eksploatacji w kamieniołomie dzikie wysypisko śmieci! 

Łomnik widziany od góry z zarastających lasem poziomów kamieniołomu.


 Łomnik.
Te niskie i niepozorne wzniesienie jest jednak ukrytą przed światem perełką,  stanowi ono komin wulkaniczny zbudowany ze skał bazaltowych, które przebiły się tu przez iły, mułki i piaski. 

Teren, na którym znajduje się rozległy, dawny kamieniołom bazaltu, jak już wspomniałem jest własnością prywatną. Do wnętrza wyrobiska prowadzi tu jednak droga, która gdyby ktoś miał wyobraźnie mogłaby stać się drogą prowadzącą do jednej z większych atrakcji w skali Dolnego Śląską, a więc drogą do sukcesu.

 Łomnik.
W kamieniołomie na Łomniku oprócz zarastających przez las terenów po dawnych wyrobiskach wciąż oglądamy dobrze widoczną - monumentalną ścianę bazaltową, z jedną z najładniejszych w Polsce i w Sudetach bazaltową odrębnością słupową.

 Łomnik.
Zasadowa skała bazaltowa, utworzyła tutaj komin wulkaniczny, który po ostygnięciu wytworzył charakterystyczne słupy i kolumny, sięgające niekiedy do kilkunastu metrów wysokości.

 Łomnik.
Podobne miejsce udostępnione przez miasto dla turystów oglądamy w Lubaniu na tzw. Kamiennej Górze.

 Łomnik.
Nie ma, więc powodu myśleć, że dawny rezerwat na Łomniku nie zasługuje na status ochronny, jak i na to, aby stać się kołem zamachowym dla pobliskich miejscowości, podobnie jak ma to miejsce w Czechach z rezerwatem Panská skála, który, to jest, najczęściej odwiedzanym i podziwianym rezerwatem geologicznym w Republice Czeskiej.

 Łomnik.


Położenie Łomnika jest bardzo dogodne, w pobliżu Mikołajowic, prowadzi bowiem ruchliwa autostrada A4, z której, z jednej strony jest zjazd na Taczalin, a z drugiej do wsi Mikołajowice.

 Łomnik.
Dojazd do Łomnika jest, więc czytelny, przy samym kamieniołomie, tuż za wzgórzem znajduje się także potencjalne miejsce na zorganizowanie parkingu dla turystów.

 Łomnik.


Naturalne walory tego miejsca, są głównym atutem Mikołajowic, niestety zapomnianym i niewykorzystywanym od lat, co wydaje się wręcz absurdalnym zaniedbaniem.

 Łomnik jeziorko.
W nieczynnym kamieniołomie oglądamy oprócz bazaltowych kolumn, zwietrzałe formy kuliste bazaltu, oraz zalane partie kamieniołomu tworzące urokliwe jeziorko.

 Łomnik.
 Łomnik.
Mamy tu, więc cały szereg atrakcji i atutów z predyspozycją do rozwinięcia w geologiczny pomnik przyrody w formie geostanowiska, po którym mogłyby się poruszać zorganizowane wycieczki oraz turyści indywidualni. Niestety pytanie czy miejsce o takiej klasie i walorach otrzyma nową szansę, pozostaje w naszym kraju niezgłębioną zagadką przyszłości. 


/Jan Wieczorek/
Foto: Jan Wieczorek oraz Internet 
Bibliografia: M.Staffa - "Słownik Geografii turystycznej Sudetów (T 19.)


W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 
DZIKIE SUDETY
 

środa, 13 grudnia 2017

Jaskinia Postojna i Klokočske skály




Rotštejn.
      
   Miasto Turnov, w którym znajduje się muzeum Czeskiego Raju, posiadające zbiory z takich dziedzin jak: archeologia, mineralogia, kamiennictwo, zbiory etnograficzne i plastyczne, jest ważnym węzłem komunikacyjno-turystycznym, z którego kierujemy się m.in w kierunku mniej znanych rejonów Czeskiego Raju. 

Z Turnova można dotrzeć szlakiem czerwonym przez Zaholice do Betlémskich skál gdzie w niepozornym lesie, podziwiamy skały piaskowce znajdujące się na poziomie ziemi ulegające procesowi wietrzenia, gdzie w systemie spękań znajdują się  niewidoczne z powierzchni korytarze, jak i też szereg schronisk podskalnych, mini wąwozów, jak i też urwisko piaskowcowego progu morfologicznego.  

Klokočske průchody.
O klasę ciekawsze są jednak, oddalone już o ok. 7 kilometrów od Turnova  - Klokočske skály, gdzie mamy możliwość ujrzenia jednego z cudów naturalnych Czeskiego Raju, najczęściej omijanego przez turystów z Polski. 

 Rejon Turnova.
Klokočske skály.
Do Klokočskich skál, możemy dotrzeć na kilka sposobów, wędrując np. szlakiem żółtym z Turnova, jednak dojście na pieszo zajmie nam ok. 6,5 km, najlepiej jest zatem podjechać samochodem do miejscowości Klokočí, by stamtąd rozpocząć zwiedzanie najistotniejszej partii piaskowcowej Klokočskiej keusty.  

Wieś Klokočí, leży nieco na uboczu od głównych dróg, co powoduje, że nie ma tu nadmiernych tłumów, choć mamy tu do czynienia z urokliwą miejscowością i położonymi obok niej wyjątkowymi terenami. 
Klokočí.
Na wycieczkę o charakterze długiego spaceru, zabieramy ze sobą koniecznie dobre buty turystyczne;  po to, aby uzyskać tzw. przyczepność, zwłaszcza na fragmentach szlaku, który prowadzi przez urwistą krawędź piaskowcową, gdzie napotykamy znaczną ekspozycję, często niezabezpieczoną barierkami.  Przydatnym będzie też latarka i rękawiczki ogrodowe, gdyż na tym terenie znajduje się pseudokrasowa jaskinia piaskowcowa ciesząca się dużym powodzeniem zwłaszcza wśród najmłodszych turystów. 

 Klokočske skály test obuwia przeskok nad szczeliną.

Klokočske průchody.
Wędrówkę z centrum Klokočí, do Jaskini Postojna, rozpoczynamy od podejścia czerwonym szlakiem w górę po stromych schodach. Oglądamy tutaj, w jaki sposób skały odwarstwiają się grawitacyjnie od progu kry piaskowcowej, tworząc ogromne szczeliny (Klokočské průchody) i spękania. 

Po pokonaniu stopni już na górze dochodzimy do skrzyżowania z żółtym szlakiem, gdzie znajduje się rosocha, pomocna w dalszym obraniu wariantu trasy. 

Najlepiej będzie, jeśli z tego miejsca udamy się szlakiem żółtym prowadzącym w kierunku Turnova, do odległej stąd o 1km. Jaskini Postojna zwanej także - Amerika. 

 Droga do Jaskini Postojna.
Idąc szlakiem żółtym już po chwili, mijamy z prawej strony „Penzion na Klokočských skalach”, gdzie można zejść czeski posiłek i napić się m.in. piwa z Czeskiego Raju. 

W czasie drogi zauważamy, to, co jest istotne, a więc charakterystykę kuesty, progu morfologicznego, który z jednej strony kończy się stromym urwiskiem, a z drugiej (od strony zaproża) opada w łagodny sposób, także trudno go odróżnić od typowej rzeźby terenu.

Kuesta z widocznym Zielonym Dołem w którym znajdują się piaskowcowe jaskinie.

W przypadku Klokočskich skál, obserwujemy jednak dodatkowy czynnik geomorfologiczny, jakim jest ogromne zapadlisko, powstałe w obrębie łagodnie nachylonego stoku, tworzące potężną dziurę nazwaną „Zielonym Dołem”, ku któremu opadają niekiedy bardzo wysokie i strome zerwy piaskowcowych skał. 
Droga do Jaskini Postojna.
Schodząc szlakiem w kierunku Zielonego Dołu, pokonujemy dość łagodnie krawędź zapadliska, by po chwili dotrzeć do tablic informacyjnych opisujących Jaskinię Postojną –Amerikę. 

 Wlot Jaskini Postojna - Amerika.
Zwiedzanie jaskini rozpoczynamy od wąskiego wejścia, które pokonujemy na kolanach. Spąg (podłoże) w jaskini stanowi miękki piasek, powstały z wietrzenia skał, jest to jeden z czynników, powodujących, że jaskinia ta podoba się dzieciom, które zwiedzają ją brnąc w piasku na kolanach, w dość komfortowych warunkach (patrz film).  

 Jaskinia Postojna - Amerika, wlot widziany od wewnątrz.
Jaskinia Postojna przy swojej łącznej długości korytarzy wynoszącej 75 metrów jest najdłuższą jaskinia Czeskiego Raju.  

 Plan Jaskini Postojna.
Na jaskinię składają się dwie sale: Velká síň (wymiary 16 × 18 m)  i Mala síň (8 x 4 m), jak i też mniejsze zwężające się chodniki, po których łatwiej jest wędrować dzieciom i turystom o niższym wzroście. Ciekawostką jest, to że jaskinia Postojna była już zamieszkiwana od najdawniejszych czasów, na co wskazują badania archeologiczne, była również schronieniem dla uciekinierów w czasach prześladowań religijnych. 

Kotły eworsyjne w Jaskini Postojna - Amerika.
Najlepszym okresem do zwiedzania obiektu jest  okres zimowy, wówczas wewnątrz (w czasie mrozu) pojawiają się tu sople lodowe (tzw. chopki) i jaskinia zyskuje bajkowy wystrój. Na obszarze rezerwatu Klokočske skály znajduje się wiele innych mniejszych jaskiń i schronisk podskalnych, w tym Kristova jeskyně (Jaskinia Chrystusa), w której, natrafiono m.in na celtyckie monety z II w p. n. e.. 

 Klokočske skály.
 Rosocha.
Po obejrzeniu Jaskini Postojna, wracamy w rejon rozdroża szlaków przy „Penzionie na Klokočských skalach”, aby zwiedzić, to, co najciekawsze, czyli ciągnący się aż do zamku Rotštejn skalny próg kuesty. Tym razem nasza wędrówka odbywa się szlakiem żółtym, który pokonuje i omija rozmaite formacje skalne i  průchody (skalne uliczki i wąwoziki). 
Wycieczka ma tu również walory widokowe, gdyż piaskowcowe ściany i baszty mają tu od 10 do 20m wysokości, a w najwyższych miejscach ich wysokość sięga nawet do 50m.

 Widok na Kozakov.
Skała Dzban.
Z krawędzi piaskowcowej rozpościera się ładna panorama na górę Kozákov, Sokol i Suche Skały oraz położone poniżej uskoku miejscowości m.in. Klokočí. 

Zbliżając się w kierunku ruin zamku Rotštejn, odsłania nam się już widok na osławione punkty Czeskiego Raju: Hruboskalsko i Zamek Trosky. 

Po ok. 1km od skrzyżowania szlaków docieramy do końcowego fragmentu uskoku morfologicznego, na którym, to wzniesiono w końcu XIIIw zamek, którego ruiny zachowały się do dzisiaj. 

Rotštejn.

Zamek Rotštejn pierwotnie w całości był drewniany. Historycznie jego założycielem był Vok z Hruštic (Vok z Rotštejna), kolejno w posiadaniu zamku aż do początku XVw, byli potomkowie Voka. Następnie obiekt zakupił Ondřej Paldra z Vařin, który mocno wspierał katolickiego króla Zygmunta Luksemburskiego, co przełożyło się na konflikt z Husytami, których papież i władcy katoliccy uważali za heretyków i organizowali przeciwko nim wyprawy krzyżowe. 

Rotštejn.
Husyci pragnący wolności dla Czech i swobody narodowego wyznania, ostatecznie w roku 1424 zdobyli Rotštejn i spalili go, aby już nigdy nie stanowił dla nich zagrożenia. – Nowe zainteresowanie zamkiem, a raczej jego ruinami pojawiło się w epoce romantyzmu, wówczas zamek, a raczej już jego ruiny stały się celem wycieczek z pobliskiego Turnova.  

Rotštejn.
Rotštejn.
Zamek Rotštejn, godny jest odwiedzenia, oglądamy tu ruiny wkomponowane pomysłowo w piaskowcowe baszty skalne, tworzące ze skałami jedno założenie obronne. Wejście na zamek jest odpłatne. Po terenie ruin poruszamy się m.in. po drewnianych schodach i podestach. Zorganizowany jest tu również taras widokowy, z którego obserwujemy panoramę i cudowną skałę z dużym oknem skalnym, będąca symbolem tego miejsca.  

Rotštejn tutejszy tygrys broni drogi prowadzącej do zamku.
W orientacji powrotnej od zamku Rotštejn, z mini parkingu z  małą gastronomia udajemy się wąską drogą asfaltową do wsi  Klokočí, oglądając tym razem od dołu piaskowcowe urwiska oraz zabytkowy budynek straży pożarnej, przerobiony dziś na klimatyczną restauracje.


 /Jan Wieczorek/ 
Foto: Jan Wieczorek i zdjęcia z Internetu. 




[1] / Turnov jest bogaty w zabytki architektury, warto zobaczyć tutaj plac ratuszowy z ratuszem oraz szereg kościołów jak i też cmentarz żydowski z nagrobkami, których najstarsze pochodzą z 17 wieku.


W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 
DZIKIE SUDETY