 |
| Ostrzyca z Proboszczowa. |
Ostrzyca
(Spitzberg), to najwyższy szczyt na Pogórzu Kaczawskim, liczący
sobie 501m n.p.m. Jest, to zarazem wygasły wulkan, potocznie nazywany „Śląską Fudżijamą”. Ostrzyca jest podobnie jak Wilcza Góra koło Złotoryi nekiem wulkanicznym
(rdzeniem, kominem wulkanu) zbudowanym z bazaltów-bazanitów.
Stożkowaty kształt góry, jest piękną krajobrazową dominantą Wysoczyzny
Ostrzycy, która zbudowana jest ze zlepieńców i piaskowców
czerwonego spągowca. - Te ciekawostki geologiczne dużo znaczą, gdyż skały otoczenia są
mniej odporne na działania związane z ogólnie pojętą erozją.
 |
| Rezerwat Ostrzyca Proboszczowicka. |
 |
| Ostrzyca gołoborza. | |
|
|
Ostrzyca góruje w krajobrazie, ponieważ skała bazaltowa – bazanit,
jest trwalsza i bardziej oparła się
erozji niż otaczające ją skały osadowe. Myliłby się jednak ten, kto sądziłby,
że „stożek” Ostrzycy, wygląda tak samo jak niegdyś, a tylko różni się tym, że dziś
jest porośnięty lasem.
 |
| Wzniesienie Ostrzycy górujące ponad otoczeniem. |
Prawdziwy
stożek Ostrzycy wyższy niż obecnie musiał składać się nie tylko z neku
wulkanicznego (twardego rdzenia, który dziś oglądamy), ale i też z mało
związanych popiołów wulkanicznych, tufów itd, które, to, nie zachowały się do dzisiejszych
czasów.
Najlepszym
chyba okresem, w którym można się wybrać na zwiedzanie rezerwatu Ostrzyca
Proboszczowicka, jest miesiąc maj, a ściślej okres, kiedy, to u podnóża góry na
polach zaczynają kwitnąc duże połacie rzepaku. Ze szczytu Ostrzycy wówczas
rozpościera się niezapomniany widok na „rzepakowe morze żółci”, w innych
okresach ten element odpada, a pejzaż, choć ładny staje się już mniej
oryginalnym.
 |
| Szlak turystyczny pod Ostrzycą. |
Na
wulkaniczną Ostrzyce można dotrzeć na kilka sposobów, najwięcej turystów
przybywa tutaj od strony byłego województwa legnickiego tj.: Od strony Lubina,
Legnicy i Złotoryi. Mieszkańcy tych miast często odwiedzają rejon Pogórza
Kaczawskiego, gdyż jest on im po prostu najbliższy. Kolejna grupa ludzi
przybywa na Ostrzycę od strony Wlenia i Lwówka Śląskiego, natomiast najmniej
turystów przybywa do starego wulkanu od strony Jeleniej Góry.
 |
| Ostrzyca widok z drogi Sokołowiec - Proboszczów. |
W
stronę Ostrzycy wędrujemy więc szlakami turystycznymi, od strony Grodźca (Szlak
Zamków Piastowskich i Szlak Wygasłych Wulkanów), by z Ostrzycy pójść dalej tymi szlakami do Wlenia przez pięknie położoną Bełczynę i Bystrzycę
lub przez Proboszczów w kierunku Organów Wielisławskich, położonych blisko
Sędziszowej. Innym kierunkiem mniej popularnym jest wędrówka w stronę Ostrzycy
od wsi Sobota. Ten wyżej zaproponowany opis szlaków był wyznacznikiem trendów
turystycznych, panujących jednak w ubiegłym stuleciu, jednak obecnie turystyka
bazuje na komunikacji prywatnej i mało kto decyduje się na wielogodzinne
wędrówki z plecakiem w kierunku Ostrzycy z miejsc, do których docierały pociągi
lub autobusy.
 |
| Proboszczów z Ostrzycy. |
Na
szczęście w moim przypadku, zaznałem kilka form zwiedzania Sudetów, tj.: tych
odchodzących już do historii wędrówek z plecakiem, lub nawet z namiotem, kolejno
wędrówek eksploracyjnych, jak i też obecnie tych nad wyraz "wygodnych" i lansowanych, gdzie nie
można już liczyć na komunikacje kolejową czy autobusową (połączenia pozamykano), a trzeba jeździć
wszędzie własnym samochodem! Trend ten ma swoje plusy i minusy, bo wycieczki
górskie nie mają już takiego klimatu jak niegdyś, a z drugiej strony nie musimy
już zwiedzać gór wedle wyznaczonych tras, norm i przyjętych standardów, gdyż
sami możemy sobie wyznaczać trasy zwiedzania i podróży. Cytując klasyka
parafrazuje, że: w turystyce komercyjnej powinno chodzić oto, aby plusy (wygoda
itd.) nie przesłoniły nam minusów.
 |
| Sokołowiec. |
Zatem
godnym polecenia kierunkiem przyjazdu na Ostrzycę, jest dojazd
malowniczą trasą od strony: Rząśnika i Sokołowca. Jadąc samochodem od tej strony pojawi
nam się kilka miejsc, w których widok na Ostrzycę wygląda bardzo monumentalnie.
Jeśli chodzi o dojście klasycznie na pieszo, to godna polecenia jest wędrówka od
strony Soboty i zejście z Ostrzycy przez Bełczynę w kierunku
Wlenia.
 |
| Widok z Ostrzycy w kierunku Bełczyny. |
Udogodnieniem
dla zmotoryzowanych jest fakt, że z Proboszczowa do podnóża Ostrzycy, gdzie
znajduje się parking można dojechać samochodem, trzeba jednak wiedzieć, że w
długie weekendy będzie tutaj więcej zwiedzających i nasza wycieczka straci
walor kontemplacyjny, a stanie się podobną do wyjścia do hipermarketu. Samo dojście
na szczyt nie jest wyczerpujące, lecz jeśli ktoś się zmęczy, to przy drodze
znajdują się ławeczki, na których można przysiąść i przyjrzeć się tutejszej
przyrodzie.
 |
| Kwitnący głóg na szczycie Ostrzycy. |
 |
Kruk nad Ostrzycą.
|
Rezerwat
Przyrody Ostrzyca Proboszczowicka o powierzchni (3,81 ha) został powołany w
1962r., ze względu na ochronę przyrody nieożywionej, jak i też ożywionej gdyż na
powierzchni rumoszu bazaltowego rosną ciekawe i rzadkie rośliny. Trzeba
wiedzieć, że Ostrzyca Proboszczowicka jest miejscem o wyjątkowych walorach:
geologicznych, geomorfologicznych i środowiskowych; fakt ten zadecydował, o
tym, że już w okresie niemieckim (1926r.) góra ta w partiach szczytowych była
rezerwatem. - Na
stokach Ostrzycy, obserwujemy powstałe w wyniku wietrzenia skałek bazaltowych
pola gołoborzy o dość znacznych rozmiarach, dochodzących do około 100m długości
i 40m szerokości. Gołoborza Ostrzycy mają dwojaki charakter: te położone na
zboczach pd i zach., nie są porośnięte żadną roślinnością, zatem nie wykształca
się na nich warstwa gleby; natomiast na pozostałych stokach gołoborza
porośnięte są bogatą i bujną roślinnością.
 |
| Ostrzyca drzewostan i gołoborza. |
„Mimo małej powierzchni rezerwatu na jego
terenie rośnie aż 180 gatunków roślin, wyższych, 72 gatunki mszaków i 17
gatunków śluzowców. Spośród tych roślin, aż 10 objętych jest ochroną prawną
(bluszcz pospolity, naparstnica zwyczajna, lilia złotogłów, wawrzynek
wilczełyko, konwalia majowa, przytulia wonna, kopytnik pospolity, kalina
koralowa, kruszyna pospolita)."
 |
| Arnika Górska. |
Równie ciekawie i unikalne w skali Polski
prezentuje się też drzewostan, występują tu: lipa szerokolistna i drobnolistna,
jesion wyniosły, klon zwyczajny, dąb bezszypułkowy, wiąz górski, a w partiach
szczytowych również w maju, gdy kwitnie rzepak, możemy zobaczyć kwitnący głóg,
który jest cenioną w chorobach serca rośliną leczniczą.
 |
| Gołoborze na Ostrzycy. |
 |
| Skałki bazaltowe na Ostrzycy. |
Im
bliżej szczytu Ostrzycy, kiedy, to wędrujemy w górę po bazaltowych schodkach
(jest ich ok. 450), tym bardziej rzucają się nam w oczy ślady po dawnym
wulkanizmie. Nad bazaltowymi gołoborzami wznoszą się skały wulkaniczne, które
nie uległy jeszcze procesowi rozpadu na mniejsze fragmenty. Gdy przyjrzymy się
bliżej strukturze bazaltu, zobaczymy, że pojawiają się tu charakterystyczne dla
tej skały słupy o średnicy od 10 do 40 cm. Nie są to oczywiście tak piękne
wystąpienia jak np. na Mszanej koło Muchowa, jednak struktura ta występuje
tutaj i uwidacznia się w skałach szczytowych.
 |
| Ostrzyca skałki szczytowe. |
Jeśli
chodzi o wystąpienia minerałów: w bazalcie można znaleźć charakterystyczny dla
tego rodzaju skały oliwin, także i hornblendę, a w melafirach będącymi bardziej
starymi skałami wulkanicznymi agaty, kwarc i augit. Pamiętajmy jednak, że
jesteśmy w rezerwacie i w żadnym wypadku nie powinniśmy rozwalać młotkiem
tutejszych skał, zresztą znalezienie minerałów w bazalcie, jest sprawą wielogodzinnych, a nawet wielodniowych
poszukiwań, także nie łudźmy się, że wystarczy odrobina „szczęścia”, jest
raczej tak, że zbieranie minerałów, to bardzo żmudna robota przeznaczona dla
ludzi bardzo cierpliwych i posiadających wiedzę na temat geologii i minerałów.
 |
| Ostrzyca widok w kierunku Gór Kaczawskich. |
Ostrzyca należy do najbardziej znanych punktów widokowych w Sudetach
Zachodnich, opisywana była już w starych niemieckich przewodnikach, jako
miejsce, z którego pięknie widać Góry i Pogórze Kaczawskie, Karkonosze i Góry
Izerskie. Te panoramy można oczywiście oglądać do dzisiaj, choć szczyt, z
którego rozpościerają się te widoki nieco zarasta.
 |
| Gołoborze na Ostrzycy. |
Jeśli chodzi o zagospodarowanie
turystyczne, obecnie nie istnieje tutaj żadne schronisko, a nawet w okolicznych
miejscowościach mało komu przyjdzie do głowy, aby z Ostrzycy Proboszczowickiej
móc zrobić produkt lokalny z prawdziwego zdarzenia. Dla zestawienia w
przeszłości, gdy świat był mniej ucywilizowany, na stokach północnych Ostrzycy
na wysokości 420m, stało gospodarstwo „Spitzbergbaude”, pełniące funkcje
gospody i schroniska.
 |
| Rezerwat Ostrzyca Proboszczowicka. |
Dziś w pobliżu tego miejsca stoi tablica informacyjna o
Ostrzycy Proboszczowickiej z ogólnymi treściami, w których, to demonizuje się
zamieszkujących niegdyś okolice Ostrzycy, odłamy protestanckie przypisując im
pejoratywne znaczenie sekty i stawiając opowieści o nich w jednej linii z
podaniami i legendami o diable, demonach, jeźdźcu bez głowy i czarnym Janku,
który to po II Wojnie Światowej prowadził tutaj działalność
dywersyjno-bandycką.
 |
| Rezerwat Ostrzyca Proboszczowicka. |
 |
| Ostrzyca fotografia archiwalna. |
Śmiesznym i zarazem ciekawym rozwiązaniem mogłoby być
przetłumaczenie tego wszystkiego dla gości z zagranicy, aby w podkontekstach
wyczytali, pewnego typu ograniczenie polskiego sposobu myślenia o tolerancji i
różnorodności kulturowej, występujących przecież na ziemiach, które nie do
końca można nazwać rdzennie polskimi lub jedynie przez wieki związanymi z
Polską. - Tą dygresją przyszło mi zakończyć artykuł o Ostrzycy Proboszczowickiej,
aby nie wpisywać się w kanon opowieści o demonach i jeźdźcu bez głowy, który
krąży gdzieś w okolicy dawnego wulkanu i być może chce założyć nową sektę…
/Jan Wieczorek/
Zdjęcia: Jan Wieczorek i fotka archiwalna.
Bibliografia: M.Staffa - "Słownik Geografii Sudetów" (T.7), A.Raj i B.Wieniawska Raj - Rezerwaty przyrody Sudetów "Ostrzyca Proboszczowicka" w magazynie -Sudety nr 10/2009r.
W ramach działalności
Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych
eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i
eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech
miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo
odkryte...
DZIKIE
SUDETY
