Agaty w Lubiechowej

 Agaty z Lubiechowej.

        Sudety i Dolny Śląsk z racji mozaikowej budowy geologicznej (występowania rozmaitego rodzaju skał), są jednym z najbardziej bogatych obszarów w wystąpienia minerałów na całym świecie, dlatego też przemysł wydobywczy i zbiór kruszców oraz minerałów trwa tutaj od wielu wieków sięgając tradycją do dawnych okrytych tajemnicami Walończyków.

 Lubiechowa w tle Północny grzbiet Gór Kaczawskich.

 Lubiechowa freski.

Położona u podnóża Północnego grzbietu Gór Kaczawskich wieś Lubiechowa (Hohenliebental) oprócz wspaniałych średniowiecznych fresków (m.in. św. Jerzy walczący ze smokiem) znajdujących się w kościele śś. Piotra i Pawła słynie z występowania kamieni szlachetnych.

 Lubiechowa w tle Łomy i Sokołowskie Wzgórza.

Geograficznie wieś Lubiechowa znajduje się w górnej części na stokach Gór Kaczawskich, zaś pozostała jej część położona jest na Pogórzu Kaczawskim; oczywiście jest to związane z budową geologiczną tej części Sudetów oraz z występowaniem poszczególnych rodzajów skał mniej lub bardziej erodujących.

Kamieniołom - Wzgórze Łomy (424m n.p.m.) w tle Góry Kaczawskie Okole i Leśniak.

Znajdujący się nad Lubiechową Północny grzbiet Gór Kaczawskich budują  flity z kwarcytami oraz  łupki zieleńcowe z soczewami ryolitów. Środkowa i dolna cześć wsi znajduje się na terenie zbudowanym ze skał osadowych, czyli z  mułowców i piaskowców, w których wyróżnia się jednak kilka wzgórz wyniesionych ponad powierzchnie, będącymi soczewami dawnych skał pochodzenia wulkanicznego, trachybazaltów i ryolitów czerwonego spągowca, którym towarzyszą tufy porfirowe. Z takiego rodzaju skał zbudowane jest niepozorne wzgórze Łomy / Hopfen-Berg (424m n.p.m.).

Lubiechowa - Łomy.

 

 Łomy geoda agatowa z ametystem.

Dzisiejsi zbieracze i kolekcjonerzy minerałów, kontynuują tradycje Walończyków i bez końca szukają w Sudetach: kryształów górskich, ametystów, agatów, jaspisów, a nawet i szafirów. 

Wzgórze Łomy, znajdujące się w Lubiechowej słynie głównie z występowania krzemianów (SiO2), spotykamy tutaj grupę kwarcu oraz chalcedon będący jego odmianą. 

Lubiechowa - Łomy.

Niepozorne wzgórze Łomy było niegdyś czynnie eksploatowane, pozyskiwano tutaj czerwonobrunatny starowulkaniczny melafir, o składzie chemicznym, odpowiadającym młodszym ciemnym bazaltom, charakteryzujący się strukturą porfirową, gąbczastą lub migdałowcową.

 Droga do kamieniołomu.

Do byłego kamieniołomu docieramy od centrum Lubiechowej kierując się drogą biegnącą przy pałacu w kierunku zachodnim; następnie na wysokości wzgórza Łomy, obok domów gospodarczo-mieszkalnych skręcamy w krótką polną drogę dojazdową, prowadzącą do wnętrza kamieniołomu, gdzie znajduje się strefa wypoczynkowa, utworzona dla miłośników geologii i zbieraczy minerałów.  

 Lubiechowa kamieniołom melafiru wzgórze Łomy.

Kamieniołom podcina pd-zach zbocze Łomów, tworząc osłonięty teren, gdzie można miło i edukacyjnie spędzić czas na legalnym poszukiwaniu agatów czy ametystów. Jednak zanim zaczniemy zbierać kamienie powinniśmy zadbać o nasze bezpieczeństwo, koniecznie zabierzmy ze sobą, kask, okulary chroniące oczy przed odpryskami skały, rękawice ochronne, dobrze dopasowane buty pozwalające na pokonywanie stromych stoków zbudowanych z luźnej skały. 

 Okulary ochronne.

Jeśli wybieramy się z dziećmi tym bardziej zadbajmy o ich bezpieczeństwo, w wielu miejscach w kamieniołomie może dojść do wypadku, dlatego lepiej jest, aby dzieci znajdowały się na dole poza strefą spadku luźnych kamieni i tam przeglądały kamyki zebrane przez dorosłych.  

 Lubiechowa - Łomy.

Zbiór agatów w Łomach podobnie jak w innych znanych od lat stanowiskach jest bladym odbiciem tego, z czym można było się tu spotkać wiele dekad temu. Miejsce było i jest wciąż bardzo popularne wśród zbieraczy kamieni szlachetnych, którzy, to przez lata mocno już przebrali powierzchniowe warstwy skalnych stoków (tak skutecznie, iż zebranie jakiś znakomitych okazów raczej jest kwestią ogromnego szczęścia). Natomiast oczywiście, jeśli zaczniemy odróżniać skały, w których występują agaty, czyli tzw. ”migdałowce”, to z pewnością po ich rozłupaniu wypreparujemy liczne małe geody, w których znajdują się rozmaite minerały.

 Lubiechowa - Łomy.

 Łomy migdałowiec.

Lita skała melafirowa nadal zachowuje swoją twardość, aby odnaleźć w niej okazy należy wyposażyć się już w odpowiedni sprzęt i wiedzieć jak skała pęka oraz gdzie mniej więcej można szukać mineralizacji. 

Łomy narzędzia.

Występowanie agatów w melafirach, jest ściśle powiązane z działalnością wulkaniczną. W górnej stropowej partii pokryw melafirowych, zawarte w płynnej lawie gazy, z racji gęstości magmy (im więcej pierwiastków w rozpuszczonej skale tym magma jest coraz bardziej gęsta i mniej przez to ruchliwa, a więcej stygnąca) tworzyły banieczki gazowe, odcięte od możliwości wydostania się na powierzchnie skały (odcięte także z racji wystąpienia na jej powierzchni szklistej pokrywy, stykającej się bezpośrednio z atmosferą). Tego typu sytuacja wystąpiła w kamieniołomie Łomy gdzie w melafirach zebrały się pierwiastki i związki chemiczne zastygłe w owalne geody i migdały agatowe...

 Agaty z Lubiechowej.

Agat odmiana chalcedeonu, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych kamieni szlachetnych, nazwa tego kamienia pochodzi od sycylijskiej rzeki Achates. Główną cechą agatów jest fakt, że jest, to minerał wstęgowy, składający się z rozmaicie ubarwionych naprzemiennych warstewek. Agat po odpowiednim przycięciu prześwieca, ma przełam muszlowy, połysk szklisty, rysę białą i twardość od 6,5 do 7,0 w dziesięciostopniowej skali Mohsa.

 Agat z Lubiechowej.

Formy występowania agatów w skałach są rozmaite: migdały, geody, żyłki, dlatego też mamy rozmaite odmiany agatów takie jak: agat wstęgowy, warstewkowy, jednobarwny, forteczny, mszysty, sagenitowy, ognisty, ruinowy, oczkowy, żyłowy itd. Ze względu na swoje piękno agat już od czasów najdawniejszych cieszył się zainteresowaniem, szczególną doskonałość w obróbce tego kamienia osiągnęli Grecy i Rzymianie, którzy z agatów tworzyli miniaturowe płaskorzeźby tzw. gemmy. Obecnie z agatów wyrabia się oczka do pierścionków, kolczyki, kolie i wiele ozdób i pamiątek jubilerskich. 

 Łomy partie szczytowe kamieniołomu melafirów.

Warto wiedzieć, że naturalne agaty bywają poddane procesom mającym na celu zmianę ich barwy, przez to często oferuje się nam w sklepach czy na giełdach minerałów kamienie niejako „podrasowane” przez człowieka w sztucznym barwieniu, większość agatów na rynku podlega właśnie takiemu procesowi.

 Narzędzia.

Największe złoża agatów znajdują się w Brazylii, Urugwaju i wschodnich Indiach i na Uralu. W Europie agaty występują na terenie Niemiec, w północnych Czechach i na Dolnym Śląsku, gdzie natrafiamy na nie w rejonie Tłumaczowa, Głuszycy, Kamiennej Góry, Różanej, Nowego Kościoła, Wlenia i Lwówka Śląskiego.  

Agaty z kamieniołomu w Lubiechowej odznaczają się tym, że budują je na przemian jasnoszare i brunatne wstęgi chalcedonu, spotyka się także czarno białe onyksy oraz agaty o bardziej intensywnych barwach (te bardziej w litej skale).

 Lubiechowa - Łomy minerały z grupy kwarcu.

Podczas szukania minerałów w kamieniołomie Łomy, możemy znaleźć także najbardziej pospolity tutaj kwarc mleczny oraz występujący w geodach fioletowy ametyst dość często spotyka się także jaspis, który ujawnia swój rysunek dopiero po oszlifowaniu. W dość licznym procencie migdałów i geod natrafiamy także na baryt, który jednak jest tutaj mało atrakcyjny.  

 Jaspis z Lubiechowej.

W kamieniołomie w Lubiechowej występują poza tym: kwarc dymny, kryształ górski (okazjonalnie), kalcyt i zeolity. 

Na terenie kamieniołomu zorganizowano strefę wypoczynkową, działacze z Lubiechowej m.in. w ten sposób pragną zachęcić turystów do odwiedzin swojej wsi, która z racji pięknego położenia jak najbardziej zasługuje na promocje. 

/Jan Wieczorek/

Foto: Jan i Ryszard Wieczorek

Bibliografia: Marek Staffa - "Słownik geografii turystycznej Sudetów (T.6 i 7), Michał Sachanbiński - "Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych", Michał Sachanbiński - "Kamienie szlachetne i ozdobne Śląska".

W ramach działalności Dzikich Sudetów proponujemy Państwu uczestnictwo w szeregu atrakcyjnych eksploracjach i wyprawach turystycznych prowadzonych przez kulturoznawcę i eksploratora sudeckiego Jana Wieczorka, który pokaże Państwu miejsca ze wszech miar interesujące, jak i też dzikie i tajemnicze, a bywa, że całkiem świeżo odkryte... 

DZIKIE SUDETY

e-mail: d.sudety@gmail.com